ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΥΣΗ & ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

"Τα έθνη, με μια ανεκτή ανάπτυξη όσον αφορά την ικανότητα, την επιδεξιότητα και την ευφυΐα με τις οποίες εφαρμόζεται η εργασία, έχουν ακολουθήσει πολύ διαφορετικές μεθόδους διαχείρισης και διεύθυνσης της, οι οποίες δεν ευνόησαν εξίσου τη μεγέθυνση του προϊόντος της"
Adam Smith - "Έρευνα για την Φύση & Αίτια του Πλούτου των Εθνών" (1776)

Κάπως έτσι θα ήταν σήμερα ο τίτλος του μνημειώδους συγγράμματος του Adam Smith παρακολουθώντας την επικαιρότητα γύρω από την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας. Το γεγονός ότι έχουμε καταφέρει να ταυτιστούμε με αντίστοιχες οικονομίες της εποχής εκείνης, οφείλεται κυρίως στο ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα κατά βάση γεωργική χωρίς όμως να εστιάζει (τουλάχιστον τα τελευταία 20 χρόνια) σε έναν τομέα που, όχι μόνο θα της έδινε θετικό εμπορικό ισοζύγιο, αλλά και σταθερή οικονομική ανάπτυξη. Άλλος ένας τέτοιος τομέας, φυσικά, είναι και ο τουρισμός. Από πολλούς μάλιστα, αναφέρεται και ως η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας - μια βαριά βιομηχανία με επενδύσεις όμως κατηγορίας πούπουλου. Εύλογα, λοιπόν, ανακύπτει το εξής ερώτημα: γιατί μια χώρα με προοπτικές και έντονο πρωτογενή πλούτο εστιάζει σε πολιτικές και μεθόδους ζημιογόνες για την οικονομία της; Ας δούμε το γιατί χρησιμοποιώντας απλά οικονομικά.

Αν και οι πολιτικές που ακλουθεί και ακολουθούσε, κατά το παρελθόν, η Ελληνική Κυβέρνηση ήταν ανέκαθεν για την ανάπτυξη του τριτογενή τομέα παρά για τον πρωτογενή, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί έντονα η αναποτελεσματικότητα των πολιτικών αυτών. Και αυτό διότι, η γεωργία έχει συρρικνωθεί ακόμα περισσότερο, η αστυφιλία έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και το φαινόμενο της διαφθοράς έχει μπει για τα καλά, πλέον, στο DNA του έλληνα. Η αστυφιλία είναι και η βασική αιτία συρρίκνωσης της γεωργίας και υπερμγένθυνσης του τριτογενή τομέα στην Ελλάδα. Η έλλειψη βασικών πολιτικών που θα δημιουργούσαν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στο ύπαιθρο καθώς και αποτελεσματικότερων επιδοτήσεων - επενδύσεων που θα συνέβαλαν στην μεγέθυνση του αγροτικού προϊόντος, οδήγησαν πολλούς ανθρώπους στο να στραφούν στα αστικά κέντρα και να απορροφηθούν σε θέσεις δημοσίων υπηρεσιών. Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο πλέον, ο δημόσιος τομέας (ο κατεξοχήν κορμός του τριτογενή τομέα στην Ελλάδα) να διογκώνεται δυσανάλογα με τις αντοχές και τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας, οδηγώντας σε αύξηση των κρατικών δαπανών που πολλές φορές υπέρβαιναν και τις αντίστοιχες ωφέλιμες κρατικές δαπάνες σε δημόσια έργα και προγράμματα. Η φορολογία, όντως το μοναδικό δημοσιονομικό εργαλείο της χώρας, έγινε ακόμα πιο βαριά γεγονός που οδήγησε, αλυσιδωτά, τις επιχειρήσεις να παράγουν λιγότερο και να πωλούν ακριβότερα μιας και το οριακό έσοδο μειωνόταν αισθητά χρόνο με τον χρόνο. Αποτέλεσμα; Πληθωρισμός. Και μάλιστα σε ανεξέλεγκτα επίπεδα γεγονός που οδηγούσε σε αύξηση του Α.Ε.Π. σε ονομαστικούς όρους και σε μείωση του σε πραγματικούς. Έτσι καταφέραμε και παρουσιάσουμε, έστω και για κάποια χρόνια, μία εικόνα ψεύτικης ανάπτυξης η οποία και κορυφώθηκε με την κρίση του ελληνικού χρηματιστηρίου το 1999 και πιο πριν με τις απανωτές υποτιμήσεις της δραχμής.

Οι οικονομικές θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς ήταν κυρίως στο φάσμα της ανατροπής της κλασσικής θεωρίας. Λόγια όπως, ελεύθερη αγορά ή αποκρατικοποιήσεις ή γεωργική ανάπτυξη ήταν εντελώς εχθρικές στην Ελλάδα. Από το 1980 και μετά η Ελλάδα μέσω, κυρίως, της Κυβέρνησης του Παπανδρέου ασπαζόταν την σκληροπυρηνική πλευρά της κευνσιανής θεωρίας που έλεγε ότι, ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί μέσω της πρόσκαιρης δημιουργίας ελλειμμάτων στον προϋπολογισμό. Αυτό θεωρητικά είναι σωστό και βάσιμο αλλά, προφανώς, όταν ο Κευνς ανέπτυσσε την εν λόγω θεωρία, αναφέρονταν στο ότι τα ελλείμματα τα δημιουργούμε, πρόσκαιρα, προκειμένου να επενδύσουμε λεφτά σε τομείς όπου μπορούν, παραγωγικά, να μας αποφέρουν σε απόδοση το ποσό της επένδυσης και έτσι μακροχρόνια να καλυφτούν τα όποια δημοσιονομικά κενά. Σε καμία περίπτωση δεν έγινε αυτό. Τα λεφτά επενδύονταν σε δημιουργία δημοσίων θέσεων εργασίας που, ναι μεν έδιναν εισόδημα αλλά ταυτόχρονα επιβάρυναν με φόρους επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα καθώς και την γεωργία (τα ποσά των επιδοτήσεων χρόνο με τον χρόνο μειώθηκαν - κλασσικό παράδειγμα της επιδότησης της σταφίδας) με αποτέλεσμα τα αγαθά που προσέφεραν στην αγορά να μειώνονται και σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτηση για κατανάλωση να οδηγούμαστε σε έλλειμμα αγαθών και τελικώς πληθωρισμό. Εδώ εισέρχεται και η ανεργία η οποία αυξάνεται από την στιγμή που, με μεγαλύτερα λειτουργικά έξοδα στις επιχειρήσεις και μικρότερα περιθώρια κέρδους άρχιζαν οι μαζικές απολύσεις. Παράλληλα με τις αυξημένες δαπάνες του κράτους σε αναποτελεσματικούς τομείς και σε συνδυασμό με την κακοδιαχείριση των ΔΕΚΟ επιβάρυνε την αγορά και οδήγησε σε αύξηση των επιτοκίων και τελικώς σε μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων (το λεγόμενο crowding-out effect). Για να συνεχίσει αυτό το φαινόμενο του ντόμινο και σε επίπεδο πλέον μακροοικονομικό. Μείωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας, ελλείμματα στο εμπορικό ισοζύγιο (εισαγωγές > εξαγωγές), ονομαστική μόνο αύξηση του Α.Ε.Π. και τελικώς, ένα διογκωμένο δημόσιο χρέος και έλλειμμα

Η γεωργία και ο τουρισμός θα μπορούσαν κάλλιστα να αναστρέψουν αυτό το κλίμα εάν και εφόσον δίδονταν οι επιδοτήσεις μέσα από ένα αυστηρότερο νομοθετικό και λειτουργικό πλαίσιο. Για να το θέσω πιο απλά, εάν οι χιλιάδες αρμόδιες υπηρεσίες του δημοσίου έκαναν σωστά την δουλειά τους (με την έννοια ότι συμβάλουν με την εργασία τους στο Α.Ε.Π. και δεν γραφειοκρατούν) τότε και οι επιδοτήσεις θα είχαν αποτέλεσμα και το γεωργικό προϊόν θα ήταν αρκετό για να υπερκεράσει το έλλειμμα στο ισοζύγιο και στον προϋπολογισμό. Το ίδιο ισχύει και για τον τουρισμό, χρηματοδοτήσεις για σεμινάρια σε νέες τεχνικές και πολιτικές τουρισμού, αυστηρότερη επίβλεψη των στάνταρ των διαφόρων ξενοδοχειακών μονάδων της χώρας, ελκυστικότερα κίνητρα για ανάπτυξη τουριστικής δραστηριότητας και πολλά άλλα θα μπορούσαν να αποτελέσουν εργαλεία για μία αποτελεσματικότερη οικονομική πολιτική. Γεωργικές μονάδες που θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν αντίστοιχες του εξωτερικού καθώς και τυποποίηση των γεωργικών προϊόντων θα έπρεπε να είναι ο βασικός άξονας της οικονομικής πολιτικής της Ελλάδας. Επίσης η ανωτατοποίηση των τουριστικών επαγγελμάτων θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και καιρό καθώς και η εξυγίανση των τουριστικών μονάδων της χώρας θα έπρεπε να είχε δρομολογηθεί μιας και η "πιο βάριά βιομηχανία" της Ελλάδος, ο τουρισμός, θα έπρεπε να στελεχώνεται από άτομα που γνωρίζουν να προσφέρουν υπηρεσίες ποιότητας στον τουρίστα (εξίσωση του λεγόμενου price - value) και όχι στο να αποσκοπούν στην οικονομική εκμετάλλευση του μέσω "φτηνών" μεθόδων προώθησης. Όλα αυτά θα έπρεπε να γίνουν προκειμένου η Ελλάδα να αποκτήσει το συγκριτικό πλεονέκτημα απέναντι σε άλλες χώρες και παράλληλα το απόλυτο πλεονέκτημα με το να επικεντρωθεί στην παραγωγή και προώθηση των τομέων εκείνων της οικονομίας που έχουν τον περισσότερο ανεκμετάλλευτο πλούτο. Η Ελλάδα δεν θέλει γεωπόνους - δημοσίους υπαλλήλους που να δίνουν συμβουλές της μίας χρονιάς σε αγρότες, δεν θέλει μαγαζάτορες που να πλασάρουν τον μπακαλιάρο σαν σολομό, δεν θέλει δημοσίους υπαλλήλους που να πληρώνονται μόνο για να βάζουν σφραγίδες και τέλος δεν θέλει διεφθαρμένους πολιτικούς που να καθορίζουν το τί είναι κερδοφόρο για τους ίδιους και όχι για την χώρα.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα κατεξοχήν αγροτική και τουριστική. Αυτό σημαίνει ότι έχει πλεονέκτημα απέναντι σε άλλες χώρες, να προσφέρει κάτι διαφορετικό και ποιοτικό που να της αποφέρει κεφάλαια και ανάπτυξη. Το γεγονός ότι τα 2 τελευταία χρόνια η οικονομία μας αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας δεν οφείλεται στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση (έτσι και αλλιώς από το 2001 και μετά η Ελλάδα πάντα είχε κρίση - πληθωρισμός, ανεργία, ελλείμματα, δημόσιο χρέος) αλλά στο ότι έχουμε επικεντρώσει την προσοχή μας στην ανάπτυξη ενός δημόσιο τομέα και ενός συγκεκριμένου κύκλου εργασιών που το μόνο που κάνει είναι να κατασπαταλά το δημόσιο χρήμα, να διογκώνει το δημόσιο έλλειμμα και χρέος, να επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τα επίπεδα των spreads και τελικώς να επιμηκύνει το ενδεχόμενο του έγκαιρου δανεισμού. Όλα αυτά δείχνουν ότι η φτώχεια στην Ελλάδα είναι πραγματική και όχι τεχνιτή και ότι η διόγκωση του δημόσιου τομέα και ο παραγκωνισμός όλων των άλλων αποτελούν, τελικώς τα αίτια της φτώχειας της Ελλάδος.

(Πηγή εικόνων "Ναυτεμπορική")