ΕΥΡΩ-ΟΜΟΛΟΓΑ & ΕΥΡΩ-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

"...χώρες που έχουν σχετικά μεγάλα χρέη, μεγάλα δημόσια ελλείμματα και  μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, δεν διαθέτουν δικό τους νόμισμα και δεν μπορούν να μειώσουν τα επιτόκια. Ο μόνος τρόπος να βγουν από τη κατάσταση αυτή είναι να περάσουν μέσα από σοβαρές υφέσεις". - Callum Henderson, επικεφαλής διεθνών αγορών συναλλάγματος της Standard Chartered στη Σιγκαπούρη (Πηγή Ελευθεροτυπία)

Για την σύσταση ενός πανευρωπαϊκού οργανισμού διαχείρισης κρατικού χρέους έκανε λόγο, με αφορμή και την σύσκεψη του Ecofin, ο πρόεδρος του Eurogroup κος Γιούνκερ ενώ, πάντα με δημοσίευμα των Financial Times, συνέστησε την δημιουργία ενός ευρώ-ομολόγου το οποίο θα διαπραγματεύεται ποσά μέχρι και το 40% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Στην εν λόγω πρόταση συμφώνησε και ο Ιταλός υπουργός οικονομικών, κος Τρεμόντι ενώ όπως έχουν δηλώσει και οι 2 αξιωματούχοι, το λεγόμενο "E-Bond" θα βοηθήσει στην σταθεροποίηση του ευρώ. Παράλληλα με την συζήτηση για το "E-Bond", στην σύνοδο του Ecofin θα τεθεί και ενδεχόμενο επιμήκυνσης του δανείου των 110 δις. της Ελλάδας οι οποίες και εμφανίζονται σκληρές.

Ποιο είναι το συμπέρασμα; Καλά Κρασιά κύριοι!!!

Είναι σχεδόν αδιανόητο το γεγονός ότι το σύνολο των αξιωματούχων του Eurogroup συνεχίζουν να πιστεύουν πως το πρόβλημα της ευρώ-οικονομίας είναι στην βάση του τεχνικό-οικονομικό. Η ΕΚΤ από την μία προσπαθεί να αφομοιώσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, παρόμοιο με αυτό των 600 δις. δολαρίων από την Fed, με σκοπό να αυξήσει την ρευστότητα της αγοράς, και από την άλλη το Eurogroup ετοιμάζεται να αναθέσει ζήτημα ευρώ-ομολόγων. Και στις 2 περιπτώσεις το ζητούμενο δέν είναι το να βελτιωθεί η ρευστότητα ή η σταθερότητα ενός νομίσματος το οποίο, εν μέσω ενός νομισματικού πολέμου, θα συνεχίζει για πολύ καιρό ακόμα να είναι το πιο ακριβό. Τα πάντα έχουν να κάνουν με την ψυχολογία και ειδικότερα την ψυχολογία ενός επενδυτή.

Η ψυχολογία των αγορών αυτή την στιγμή είναι πάνω σε τεντωμένο σκοινί. Ύστερα και από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων για την ανεργία στις ΗΠΑ, στις οποίες εμφάνισε αύξηση από 9,6% σε 9,8%, και σε συνδυασμό με την ενδεχόμενη παράταση του προγράμματος ρευστότητας της Fed, οι αγορές παραμένουν νευρικές με αποτέλεσμα την εμφάνιση, στο κλείσιμο της Παρασκευής, μικτών προσήμων στους δείκτες μεγάλων χρηματιστηρίων της Ευρώπης και της Ασίας (με κάθοδο έκλεισε ο Nikkei). Το φαινόμενο ήταν το ίδιο και στην δευτερογενή αγορά ομολόγων, με τα spreads των 10-ετών ελληνικών να διαμορφώνονται στις 894 μ.β. ενώ αυτή την στιγμή κινούνται ανοδικά στις 904 μ.β.. Όλα αυτά συγκλίνουν προς το γεγονός ότι αυτό που λείπει αυτή την στιγμή από την αγορά είναι καθαρά η ψυχολογία.

Η κίνηση με ευρώ-ομόλογα μπορεί στην θεωρία να είναι καλή και να δίνει ένα επιπλέον μέτρο θωράκισης του ΕΥΡΩ απέναντι σε κρίσεις, αλλά μπορεί να αποδειχθεί και αποτυχία αφού μην ξεχνάμε ότι στην τελική αποτελεί ένα είδος ομολογιακού τίτλου. Ποίος μπορεί να αποκλείσει το γεγονός πως ότι συνέβη με τα ελληνικά ομόλογα δεν θα συμβεί και με τα ευρώ-ομόλογα; Με την παρούσα ψυχολογία της αγοράς, την απειλή υποβάθμισης της Ελλάδας από τον οίκο S&P και την επισφαλή, πλέον, θέση της Ιρλανδίας, ανα πάσα στιγμή το ενδιαφέρον των επενδυτών μπορεί να απομακρυνθεί. Ενδεχομένως και τα αντίστοιχα premiums που θα ζητάνε οι θεσμικοί επενδυτές για κάθε ευρώ που θα δανείζουν, να είναι αρκετά υψηλά. Ειδικά σε μια οικονομία που προς το παρόν κινείται σε 2 άξονες (Γερμανία και όλοι οι άλλοι...), όλος ο νότος βρίσκεται υπό τον φόβο  της πτώχευσης και ουσιαστική συναίνεση δεν υπάρχει, οι επενδυτές θα αποφεύγουν να επενδύσουν σε ένα νόμισμα το οποίο χαρακτηρίζεται από  έντονη πολιτική και οικονομική αστάθεια. 

Οι Γερμανοί, υπό μία έννοια, έχουν δίκιο να φρενάρουν την κάθε κίνηση απελπισίας που γίνεται από το Eurogroup και από την ΕΚΤ, αφού γνωρίζουν πως η ψυχολογία της αγοράς ανταποκρίνεται σε χώρες με πειθαρχημένη δημοσιονομική πολιτική. Ωστόσο και οι ίδιοι έχουν αποτύχει να παρουσιάσουν μία συμπαγή πολιτική αντιμετώπισης της παρούσας κρίσης. Ακόμα και η θέση τους για την ελεγχόμενη χρεωκοπία ήταν τουλάχιστον ανεπαρκής αν όχι γελοία αφού παρουσίαζαν ένα σενάριο χρεοκοπίας υπονοώντας ότι οι εκάστοτε πιστωτές θα δεχθούν να χάσουν ένα μέρος του κεφαλαίου τους. Η  άκαμπτη γερμανική θέση θα οδηγήσει γρήγορα την Γερμανία σε απομόνωση και ενδεχομένως ένα τέτοιο σενάριο να αποδειχθεί και μοιραίο για την ευρωζώνη καθώς οι Γερμανοί να επιδιώξουν την απομάκρυνσή τους από την ΟΝΕ. Εξάλλου δεν είναι και λίγοι αυτοί που επιζητούν τις παλιές καλές εποχές του δυνατού γερμανικού μάρκου.

Για να κλείσω, έχω αναφέρει και στο παρελθόν πως το παιχνίδι το έχασε η Ευρώπη από τον Φλεβάρη του 10', όταν και κάτω από το βάρος των συνεχών υποβαθμίσεων της Ελλάδας και των επιθέσεων κατά του ΕΥΡΩ, απέτυχε να υιοθετήσει έγκαιρα ένα ενιαίο πλάνο δράσης. Αντιθέτως κινήθηκε σε ένα άξονα άκαρπης πολιτικής και δημιουργίας, εν τέλει, μιας εικόνας διόλου ελκυστικής προς τον επενδυτικό κόσμο. Η ψυχολογία που δημιούργησε ήταν καταστρεπτική στο σύνολό της, εδραιώνοντας τα υψηλά επίπεδα των  spreads και εξαφανίζοντας την έστω και λίγη ανταγωνιστικότητα που διέθετε το ΕΥΡΩ σαν ενιαίο νόμισμα. Τα παρόντα μέτρα και εξαγγελίες αποτελούν μπαλώματα και πρόχειρες λύσεις. Όσο επικρατεί αυτός ο ευρωπαϊκός δυαδισμός μεταξύ Γερμανίας και Ευρώπης δεν προβλέπεται να αλλάξει η ψυχολογία των αγορών και κάθε κίνηση που δεν συνοδεύεται από γενική συναίνεση θα μεταφράζεται ως αδυναμία και κίνηση εντυπωσιασμού. Εν τέλει, κάτω από αυτή την ψυχολογία, γνώμη μου είναι πως η Ελλάδα το μόνο πράγμα που της απομένει είναι να προχωρήσει αργά ή γρήγορα σε αναδιαπραγμάτευση του χρέους της. Εκτιμώ πως από το 11' και μετά αυτό το σενάριο θα γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλές στους ασκούντες την οικονομική πολιτική και είναι και η μοναδική περίπτωση  για την Ελλάδα να ξανά-ξεκινήσει από το μηδέν. 

(Πηγή εικόνας - "Ναυτεμπορική")

ΘΕΩΡΙΕΣ "ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ" ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Πως η "Θεωρία της Σχετικότητας" του Αϊνστάιν εφαρμόζεται στα οικονομικά

Η επίσκεψη εμπειρογνωμόνων της Τρόικας, για την χορήγηση της 3ης δόσης του δανείου, μπορεί να κρατήσει μερικές μέρες αλλά θα φαίνεται σαν μερικές εβδομάδες, όταν θα διαπραγματευτούν νέο πακέτο μέτρων...

Αντιθέτως

Μία αποκλιμάκωση των spreads, έστω και κατά 10 μ.β., μπορεί να κρατήσει για μερικές μέρες αλλά θα φαίνεται σαν μερικά λεπτά, όταν ανακοινωθεί η νέα βαθμολογία πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας (οπότε και ξανά προς την δόξα τραβούν!!!)...

Συμπέρασμα 

Όλα είναι σχετικά!!!

ΟΝΕΙΡΟ ΕΚΛΟΓΙΚΗΣ ΝΥΚΤΟΣ

"Το καλύτερο φρούριο που υπάρχει είναι να μην είναι κανείς μισητός στο λαό γιατί, ακόμα κι αν έχεις φρούρια, και ο λαός σε μισεί, αυτά δεν θα σε σώσουν." - Ν. Μακιαβέλι "Ο Ηγεμόνας" (1531)

Από την πρώτη φορά που ξεκίνησε το παρόν blog, βασικό μανιφέστο του αποτέλεσε η αντίληψη ότι θα σχολιάζονται μόνο θέματα που άπτονται οικονομικού ενδιαφέροντος ενώ παράλληλα θα έμενε έξω από πολιτικές θέσεις και καλούπια. Εντούτοις, το ενδιαφέρον που εμφάνισαν οι χθεσινές εκλογικές αναμετρήσεις, σε επίπεδο αυτοδιοίκησης, έκαναν επιτακτική την εφαρμογή ενός συγγραφικού ελιγμού (αν και πρόσκαιρου) προς το κομμάτι της πολιτικής ανάλυσης. Τα εναρκτήρια στοιχεία θεωρώ πως ήταν κυρίως 2: πρώτον το επίπεδο της γενικής αποχής που έφτασε το 40% πανελλαδικά και δεύτερον τα τραγικά ποσοστά που συγκέντρωσαν τα 2 μεγάλα κόμματα. Αν και μία στατιστική ανάλυση με ποσοστά θα φαινόταν ελκυστική εδώ, η γενική ιδέα και εντύπωση του αποτελέσματος την καθιστά περιττή αν όχι βαρετή, μιας και τα νούμερα απλώς επιβεβαιώνουν κάτι το οποίο ήταν ήδη κοινό μυστικό προεκλογικά.

Όσο αφορά το επίπεδο της αποχής (παρόμοιας σε επίπεδο εθνικών εκλογών), εκπλήσσομαι όταν ακούω αρκετούς, φαινομενικά έγκριτους, δημοσιογράφους να μοιάζουν ξαφνιασμένοι με το 40%. Το εν λόγω νούμερο δεν αποτελεί και δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη στους διάφορους καναλοφάγους πολιτικούς αναλυτές - "φωστήρες" για τον απλούστατο λόγο ότι, στην Ελλάδα πλέον ο μέσος ψηφοφόρος δεν ψηφίζει (και για την ακρίβεια δεν ψήφιζε ποτέ) με βάση το καλό του δήμου ή της περιφέρειας αλλά ψηφίζει με τελείως κομματικά κριτήρια. Σαφώς ένα αποτέλεσμα της ασύστολης προπαγάνδας και επιμονής των μεγάλων κομμάτων να δίνουν χρώμα εξουσίας στην οποιοδήποτε θέση ή κοινωνικό λειτούργημα - αξίωμα. Οι Έλληνες στο έτος 2010, στην Ελλάδα του μνημονίου,στην χώρα οπού οι "ηγέτες" της θέτουν παράλογα και αδικαιολόγητα διλήμματα πρόωρων εκλογών, σε μια τέτοια Ελλάδα λοιπόν, καλούνται να διαλέξουν μεταξύ κάποιον δημάρχων - περιφερειαρχών που έχουν προσφέρει έργο, και πολιτικής στήριξης ή όχι του κυβερνητικού έργου. Όταν κάποιος μπαίνει στο δίλημμα: "να ψηφίσω τον δήμαρχο που αναβάθμισε τον δήμο μου αλλά υποστηρίζεται από την κυβερνώσα παράταξη - ή με την ψήφο αυτή θα δώσω και ψήφο εμπιστοσύνης σε μια κυβέρνηση που δεν ξέρει να ασκήσει ουσιαστική πολιτική;" και ειδικότερα από την στιγμή που γίνεται ό συσχετισμός από τα κόμματα, αν και λανθασμένα, της ψήφου εμπιστοσύνης στην τοπική αυτοδιοίκηση ως ψήφο στην κυβέρνηση, το αποτέλεσμα θα είναι η μέση οδός, δηλαδή η λύση της αποχής.

Η αποχή λοιπόν ήταν και στην ουσία η βασική συνιστώσα για την αποδυνάμωση των κομμάτων και την τραγική εικόνα που εμφάνισαν σε ποσοστά. Ενδεικτικά, τα 2 μεγάλα κόμματα του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ μαζί σαν άθροισμα συγκέντρωναν μέχρι χθες βράδυ μόλις το 38,9% του εκλογικού σώματος. Αποτέλεσμα που μεταφράζεται ως, καταψήφιση του γενικότερου πολιτικού σκηνικού και παράλληλα την αποστροφή από το κέντρο του δικομματισμού και την επιλογή άλλων πολιτικών ιδεών. Ίσως αυτές οι εκλογές να χαράξουν και ένα καινούργιο δρόμο πολιτικής μιας και πλέον η θεωρία που ήθελε 2 αντίπαλα κόμματα να κερδίζουν τις εκλογές με το να κερδίζουν τον μέσο ψηφοφόρο, καταρρίπτεται.  Φυσικά τα 2 μεγάλα κόμματα, συνεχίζουν να ζουν σε ένα εκλογικό όνειρο και σε μια ουτοπία όπου ο καθένας ερμηνεύει και διαφορετικά το αποτέλεσμα. Σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος παραδέχεται ότι έχει εισπράξει το μήνυμα αλλά κάθε φορά η ψήφος των πολιτών διαψεύδει. Τα εν λόγω ποσοστά θα ήταν, ενδεχομένως ακόμα χειρότερα εάν δεν υπήρχε και κάποιος βαθμός πόλωσης από τις αντίπαλες πλευρές και το πιο σημαντικό ακόμα, το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι σε ύφεση, μια δήλωση από μεριάς πολιτών καταψήφισης του συνολικού κυβερνητικού έργου σίγουρα θα οδηγούσε σε ύφεση πολιτικής και ενδεχομένως σε επαναφορά συζητήσεων σχετικά με αναδιάρθρωση του χρέους.

Σε τελική ανάλυση, μπορεί ο Παπανδρέου να βγαίνει νικητής στα σημεία και κυρίως εξαιτίας του παράλογου διλήμματος (ίσως και εκβιασμού) που έθεσε στην χώρα, αλλά σίγουρα η μείωση της ψαλίδας στις 2% μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ όπως επίσης και το 40% αποχής, δηλώνουν παράλληλα ότι  το πολιτικό σκηνικό αλλάζει και μάλιστα ριζικά. Ο μέσος ψηφοφόρος πλέον δεν δίνει ψήφο αυθαίρετα στο αντίπαλο κόμμα προκειμένου να δείξει προς το κυβερνών διαμαρτυρία, άλλα αρχίζει και βλέπει προς άλλες εναλλακτικές πολιτικές δυνάμεις ή απέχει εντελώς από την διαδικασία. Και με τις 2 στρατηγικές ο μέσος ψηφοφόρος έχει ήδη καταφέρει ένα καίριο πλήγμα προς τον δικομματισμό και αρχίζει να δημιουργεί μια ιδέα δημοκρατίας πλατωνικών βάσεων και όχι ολιγαρχικών. Ας το καταλάβουν λοιπόν αυτό τα 2 μεγάλα κόμματα και ας βγουν από τον λήθαργο και την νιρβάνα που προσφέρει η εξουσία, ας καταλάβουν πως οι συντριπτικές εκλογικές νίκες και οι περίοδοι των μεγάλων υποσχέσεων έχουν παρέλθει και πως αυτές οι εποχές αποτελούν πλέον...  όνειρο εκλογικής νυκτός.

"ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΣ" ΠΟΛΕΜΟΣ & "ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ" ΕΙΡΗΝΗ

"Η αγορά ομολόγων από τη Fed δεν θα λύσει τα προβλήματα των ΗΠΑ. Ήδη έχουν ρίξει αμέτρητα λεφτά στην οικονομία (και) τα αποτελέσματα είναι ασήμαντα" - Σόιμπλε Υπουργός Οικονομικών Γερμανίας (σχετικά με το Πρόγραμμα Νομισματικής χαλάρωσης της Fed) - συνέντευξη στο γερμανικό κανάλι ZDF - Εφημ. Ναυτεμπορική

Κάποτε οι λαοί ανα τον κόσμο επιδίδονταν σε διάφορα είδη πολέμων προκειμένου να διασφαλίσουν την κυριαρχία τους. Άλλοτε η αιτία ήταν μια γυναίκα (Τρωικός Πόλεμος), άλλοτε θρησκευτικές ελευθερίες (Τριακονταετής Πόλεμος), άλλοτε ιμπεριαλιστικές εμμονές (1ος & 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος) και άλλοτε για λόγους ανεξαρτησίας (Αμερικανική Ανεξαρτησία). Στον 21ο αιώνα ένα νέο είδος πολέμου γεννιέται, ένα είδος του οποίου οι νίκες ή ήττες δεν πραγματοποιούνται στα πεδία των μαχών αλλά μέσα σε χρηματιστήρια - αρένες και σε συνόδους κορυφής. Σαν άλλοι αρχιστράτηγοι, οι τραπεζίτες μαζί με μεγαλοεπενδυτές και υπουργούς οικονομικών, καθένας με ατομική ατζέντα, αντιμάχονται μεταξύ τους για την επικράτηση ενός κυρίαρχου παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου, με κύρια όπλα πάντα τα spreads και τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. 

Φυσικά όλα αυτά μοιάζουν πολύ ρομαντικά και ξεπερασμένα, σαν ένα κομμάτι από κάποιο επικό μυθιστόρημα του Τολστόι, όμως πέρα για πέρα αληθινά. Όταν στις αρχές του 2010 όλη η Ευρώπη και το ΕΥΡΩ βρισκόταν στο χείλος μιας δημοσιονομικής κρίσης (εφάμιλλης της Αμερικανικής του 2008), λόγω της Ελλάδας, όλοι μιλούσαν για ένα πόλεμο κρυφό από τα γνωστά - άγνωστα hegde funds που είχε σαν σκοπό την έντονη κερδοσκοπία και την αποδυνάμωση του ΕΥΡΩ. Με την παρέμβαση και του IMF στην περίπτωση της Ελλάδας, τουλάχιστον για ένα 5μηνο, η Ευρώπη εισήλθε σε μια φάση δημοσιονομικής ειρήνης η οποία και συνοδεύτηκε από θετικά αποτελέσματα τριμήνου για τις βιομηχανίες της Γερμανίας, την ανάκαμψη του ΕΥΡΩ και την αποκλιμάκωση των ελληνικών spreads μέχρι και στο επίπεδο των 665 μ.β.. Ακόμα και ο πανευρωπαϊκός χρηματιστηριακός δείκτης FTSEurofirst 300 ανέκαμψε ελαφρά καλύπτοντας την χασούρα του 11% της αξίας του που είχε χάσει από την αρχή του 10'. Φυσικά όπως η ιστορία έχει διδάξει και στο παρελθόν, όλα αυτά θα ήταν εύθραυστα και πολύ σύντομα τα λόγια των διαφόρων Κασσάνδρων θα επιβεβαιώνονταν.

Η αρχή έγινε και πάλι από την Ελλάδα. Στα τέλη του του 2ου τετραμήνου και λίγο πριν ανακοινωθούν τα αποτελέσματα για την οικονομία, η φήμη ότι ο στόχος για τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού υστερούν κατά 2,3 δις. αρχίζει και έχει ξανά αλυσιδωτές αντιδράσεις στην οικονομία και στην Ευρώπη, καθώς τα επισφαλή και πάλι ελληνικά γραμμάτια σφίγγουν περισσότερο την στρόφιγγα χρηματοδότησης ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από τις τράπεζες της ευρωζώνης. Το αποκορύφωμα θα έρθει, φυσικά, με την έκθεση της Eurostat που κάνει λόγω για αναθεώρηση του ελλείμματος του 09' προς τα πάνω, περίπου στο 14 - 15%. Αν και η υπογραφή των μνημονίων συνεργασίας και επενδύσεων με Κίνα και Ντουμπάι είχαν σαν σκοπό να αντισταθμίσουν την εν λόγω αρνητικότητα, το πράγμα χειροτέρευσε καθώς πλέον η κρίση χρέους εξαπλώνεται και σε αλλά ελλειμματικά κράτη όπως Ισπανία και Πορτογαλία ενώ τα spreads των 10ετών ομολόγων κλιμακώνονται (έχουν φτάσει αισίως τις 923,15 μ.β. - 16:15 μ.μ.).

Πλέον μπαίνει στα σκαριά το σενάριο για την ίδρυση ενός παγκόσμιου μοντέλου οικονομικής σταθερότητας στα πρότυπα του παλαιού Bretton Woods. Επειδή όμως το εν λόγω σύστημα προϋποθέτει την ύπαρξη ενός ενιαίου νομίσματος αναφοράς, στην παρούσα φάση της ύφεσης κανένα κράτος δεν είναι διατεθειμένο να ανατιμήσει το νόμισμά του καθώς έτσι θα χάσει σε ανταγωνιστικότητα. Όλοι είδαμε το παράδειγμα της Κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας που επενέβη  στην αγορά συναλλάγματος για να ανακόψει την ανατίμηση του γιεν καθώς και την επιμονή της Κίνας να αγοράζει σε μεγάλες ποσότητες αμερικανικά ομόλογα για να κρατήσει το δολάριο σε υψηλά επίπεδα και το γιουάν σε χαμηλά. Η Αμερική από την άλλη, γνωρίζοντας πολύ καλά το παιχνίδι του καπιταλισμού, μέσω της Fed προχώρησε σήμερα σε ένεση ρευστότητας ύψους 600 εκατ. συνεχίζοντας έτσι την νομισματική της χαλάρωση και αναγκάζοντας σε νέο ράλι ανατιμήσεων το ΕΥΡΩ. Και φυσικά ο πόλεμος, νομισματικός αυτή την φορά, μόλις έχει αρχίσει...

Το ζητούμενο στην προσεχή σύνοδο των G20, εκτιμώ, πως θα είναι κατά κύριο λόγο η εύρεση μιας δημοσιονομικής ειρήνης καθώς η Ευρώπη και συγκεκριμένα η ΕΚΤ όσο είναι προσηλωμένη στην κάλυψη των εγγυήσεων των ελληνικών ομολόγων και την διατήρηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων στο 1% έχει χάσει το παιχνίδι της επεκτατικής νομισματικής και πλέον το βάρος πέφτει στην δημοσιονομική πολιτική των περικοπών δημοσίων δαπανών και την κλιμάκωση φορολογικών μέτρων. Άλλωστε, η επίτευξη μιας δημοσιονομικής ειρήνης στην Ευρώπη θα φέρει την απαιτούμενη ανάκαμψη στο εσωτερικό της ευρωζώνης και έπειτα την μετατροπή του ΕΥΡΩ σε νόμισμα σταθερό και δυνατό. Όπως έχει δηλώσει και στο παρελθόν ο νομπελίστας οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν, ένα δυνατό νόμισμα φανερώνει μια πολιτική συνοχή και σταθερότητα για το κράτος που εκπροσωπεί και συνεπώς θα δώσει το ισχυρότερο κίνητρο για τους επενδυτές στο να επενδύσουν επάνω του. Διότι στην τελική η οικονομία δεν είναι εξισώσεις και τεχνικές αναλύσεις αντιθέτως είναι καθαρά ψυχολογία και τακτική διπλωματία.

ΧΘΕΣ... ΣΗΜΕΡΑ... ΑΥΡΙΟ...

"Καλύτερα ένα άθλιο τέλος παρά μια αθλιότητα χωρίς τέλος..."

Καρλ Μαρξ (Σύσταση 1ης Σοσιαλιστικής Διεθνούς - Παρίσι 1864)

Χθες... η Ελλάδα ζούσε μια περίοδο ψεύτικης ευημερίας, με ανοδικά κινούμενο χρηματιστήριο, ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο, συνεχώς αυξανόμενα αστικά κέντρα, έναν ασταμάτητα διογκούμενο δημόσιο τομέα και παράλληλα, αλλά μυστικά, ένα αυξανόμενο δημόσιο χρέος και έλλειμμα. Χθες... η Ελλάδα ζούσε σε μια ουτοπία όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν βολεμένη σε δημόσιες θέσεις δήθεν προσφέροντας υπηρεσίες που προήγαγαν το συμφέρον του πολίτη, με αντάλλαγμα την συνεχόμενη εναλλαγή των 2 ισχυρών πολιτικών κομμάτων της χώρας στην εξουσία. Χθες... η Ελλάδα υιοθετούσε την "σκληροπυρηνική" κευνσιανή οικονομική πολιτική (με κύριο εκφραστή της τον Ανδρέα Παπανδρέου) ότι κρατικός παρεμβατισμός στην αγορά είναι επιτακτικός και με αιχμή του δόρατος την δημοσιονομική πολιτική, κρατικοποιήσεις ευνοούνταν, δημόσιες δαπάνες αυξάνονταν και με την παράλληλη αύξηση των επιτοκίων μειώνονταν τα κίνητρα για ιδιωτική επένδυση. Χθες... η Ελλάδα ήταν μια χώρα με υψηλή ιδιωτική κατανάλωση, μια χώρα όπου οι τράπεζες δάνειζαν χωρίς ιδιαίτερες εγγυήσεις, μια χώρα με υψηλά επίπεδα πληθωρισμού, μια χώρα όπου τελικώς κατανάλωνε χωρίς να παράγει.

Σήμερα... οι μάσκες έπεσαν. Δημόσιο χρέος στο 130% του ΑΕΠ, έλλειμμα πάνω από το 12% του ΑΕΠ, ένας δημόσιος τομέας χρεοκοπημένος και μια πολιτική σκηνή σε κρίση αξιών. Σήμερα... η εθνική αξιοπιστία στο μηδέν και μια περίοδο οικονομικής δικτατορίας ξεκινά με την επονομαζόμενη "τρόικα". Σήμερα... μια καινούργια εποχή ξεκινά όπου οι μισθοί μειώνονται, οι συντάξεις εξαφανίζονται και το έδαφος για έστω και κάποια υποτυπώδη ιδιωτική επένδυση χάνεται. Σήμερα... η κυβέρνηση παίρνει μέτρα που θα έπρεπε να πάρει σε περίοδο ευημερίας και προχωρά σε συρρίκνωση του δημοσίου τομέα με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να εξοικονομήσει λεφτά για να καλύψει το τεράστιο δημόσιο χρέος. Σήμερα... η Ελλάδα κινείται σε τροχιά αποκρατικοποιήσεων και οικονομικής αποκέντρωσης την στιγμή που η Ευρώπη, μέσω και δήλωσης του Προέδρου της κου Φαν Ρόμπει, μπαίνει σε ένα κύκλο συγκεντρωτικής οικονομικής πολιτικής και οικονομικής λογοκρισίας όσο αφορά τις εκθέσεις διεθνών οίκων αξιολόγησης. Σήμερα... η Ελλάδα είναι πλέον το μαύρο πρόβατο της ευρωζώνης (ένας από τους κύριους υπαίτιους, κατά την άποψη των κοινοτικών μας εταίρων, για την κατρακύλα του ΕΥΡΏ) και με επίπεδα spread πιο πάνω και από 'κείνα του Ιράκ, αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή για κάθε θεσμικό επενδυτή παγκοσμίως γεγονός και που οδήγησε τελικά στον δανειστικό αποκλεισμό της από τις αγορές και την κατάληξή της σε επιτήρηση από το Νο1 καπιταλιστικό όργανο, διεθνώς, το ΔΝΤ.

Αύριο... τα πράγματα ίσως να είναι κακά αλλά τουλάχιστον δεν θα είναι χειρότερα. Τεχνικώς, η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει μιας και δεν δανείζεται από τις αγορές αλλά μόνο από το ΔΝΤ και την ΕΚΤ. Αύριο... ενδεχομένως να δούμε την ιδιωτική πρωτοβουλία, σε επίπεδο επενδύσεων, να βγαίνει από τον λήθαργο της οικονομικής ύφεσης και να παίρνει τα ηνία για την πορεία της οικονομικής ανάκαμψης. Αυτό που γίνεται τώρα με τις αποκρατικοποιήσεις, εάν γίνει μαζί με την χάραξη ενός συμπαγούς αναπτυξιακού πλαισίου τότε ίσως φανεί φως στην ομίχλη. Αύριο... ο πολίτης θα έχει βγει από την ψευδαίσθηση των ξύλινων πολιτικών λόγων και ψεύτικων υποσχέσεων για ένα καλύτερο αύριο, θα έχει σκεπτόμενη και συνειδητοποιημένη ψήφο καθώς επίσης και έντονο αίσθημα αυτάρκειας και όχι υπερκαταναλωτισμού. Ο επιχειρηματίας θα φροντίσει να κάνει επενδύσεις που να έχουν αναπτυξιακό ορίζοντα και όχι σκοπό αισχροκερδής μέσω προσφοράς υπερτιμημένων προϊόντων. Και τέλος αύριο... το κράτος θα μάθει να είναι προστάτης και ρυθμιστής της αγοράς (μιας αγοράς που θα προάγει την ανταγωνιστικότητα, την διαφάνεια στις συναλλαγές αλλά και θα παρέχει πάντα εύφορο έδαφος για καινούργιες επενδύσεις) και όχι πηγή σκανδάλων και πολιτικών συνδικάτων που θα κινούν την αγορά ανάλογα με τα συμφέροντά τους.

Όλα αυτά που περιγράφω μπορεί να ακούγονται ουτοπικά και ανέφικτα όμως μπορούν να γίνουν πέρα για πέρα αληθινά. Και θα το επιτύχουμε αυτό εάν, τελικώς, αποδεχτούμε ότι έχουμε, κατά κάποιο τρόπο, ήδη χρεοκοπήσει οπότε αυτό που θα πρέπει να κοιτάξουμε είναι το μέλλον και όχι το παρόν. Το να ζούμε με την ιδέα ότι κάποια στιγμή θα πτωχεύσουμε και ότι προς το παρόν επιβιώνουμε με τα μέτρα σταθερότητας είναι αυτό ακριβώς που περιέγραψε και ο Μαρξ το 1864 ότι ζούμε μια αθλιότητα χωρίς τέλος. Ας αποδεχτούμε τελικά την χρεωκοπία μας και ας κοιτάξουμε πως θα μπορέσουμε να ανακάμψουμε μέσα από μία κρίση, εν τέλη, όχι οικονομική αλλά κρίση πολιτικών και ηθικών αξιών. Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία... 

(Πηγή εικόνας E-GNOMI.COM)

"Visit Greece And Live The Greek Debt"

"Anyone who looks hard at Greece’s debts and the interest rate it is paying on them can only conclude that, unless growth rebounds unexpectedly strongly, an eventual restructuring of Greek debt remains highly likely. The rescue package has merely bought time—three years, in effect, to contain the adverse consequences of a possible Greek default."

Περιοδικό Economist / Three years to save the Euro (15/04/2010)

Αρκετοί ίσως θεωρούν πως ζούμε, στην παρούσα περίοδο, ένα εφιάλτη οικονομικής φύσεως. Μισθοί μειώνονται, επιχειρήσεις κλείνουν, ρευστότητα σε μηδενικά επίπεδα κτλ. Πέραν τούτου, δεχόμαστε και σαν χώρα έναν πρωτόγνωρο διασυρμό από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης για την ανικανότητά μας να χρηματοδοτήσουμε ένα, αστρονομικού μεγέθους, χρέος αλλά και να χρεωθούμε, από τώρα, την ενδεχόμενη πτώση του ΕΥΡΩ. Στο όλο αυτό διάστημα τα spreads εκτινάχθηκαν, συνολικά μέχρι και σήμερα, στις + 200 μ.β. (σήμερα είναι στις 587 μ.β. από τις 335 μ.β. στις αρχές Μαρτίου) και ένα έντονο κερδοσκοπικό παιχνίδι ξεκίνησε με όπλο τα CDS spreads που ακολουθούν παρόμοια ανοδική πορεία. Ανασταλτικός παράγοντας σε όλο αυτό το κλίμα αβεβαιότητας και απαισιοδοξίας των αγορών απέναντι στην Ελλάδα, υπήρξαν και οι κατά καιρούς παρεμβάσεις της Ε.Ε., μέσω της κομισιόν, είτε με την επιβολή πακέτου μέτρων στην ελληνική οικονομία είτε με τον σχεδιασμό ενός πακέτου στήριξής για την χρηματοδότηση του ελληνικού χρέους. Το αποτέλεσμα; Ένα συνεχές σκαμπανέβασμα των spreads, η νέα υποβάθμιση από την Moody's που βαθμολογεί με Α3 πιστοληπτική ικανότητα την Ελλάδα από Α4, η καινούργια αναθεώρηση του ελλείμματος στο 13,6% του ΑΕΠ από το αρχικό 12,7% και γενικότερα η δημιουργία μιας κατάστασης που θυμίζει σκωτσέζικο ντους για τις αγορές.

Απο την στιγμή που η Ελλάδα έχει μπει για τα καλά στο χορό της ύφεσης, η έννοια του "οικονομικού κύκλου" σίγουρα επαναπροσδιορίζεται. Όταν παρεμβαίνει από την μία η κομισιόν και από την άλλη το ΔΝΤ με σχέδιο στήριξης της Ελλάδας, τα spreads και CDS υποχωρούν, το χρηματιστήριο ανακάμπτει και η ζήτηση των ελληνικών ομολόγων ανεβαίνει. Είμαστε δηλαδή σε οικονομική (ονομαστική) ανάκαμψη. Όταν όμως μέσα σε διάστημα μιας βδομάδας σπέρνονται φήμες και φόβοι γύρω από την ικανότητα της Ε.Ε. και του ΔΝΤ να ενεργοποιήσει αμέσως τον μηχανισμό στήριξης, τότε τα spreads και CDS ανεβαίνουν και πάλι, το χρηματιστήριο πέφτει μιας και συμβαίνει μαζική αποχώρηση κεφαλαίων από την Ελλάδα και ψύλλοι μπαίνουν ξανά στο αυτί των θεσμικών επενδυτών και κατόχων ελληνικών ομολογιακών τίτλων. Είμαστε δηλαδή σε οικονομική (ονομαστική) ύφεση. Γύρω λοιπόν από όλο αυτό το κλίμα η Ελλάδα εναλλάσσεται ανα βδομάδα μεταξύ δημοσιονομικής ανάκαμψης και ύφεσης, ανάλογα, πάντα..., με τις ορέξεις των κερδοσκόπων, της Ε.Ε., της Γερμανίας, των οίκων αξιολόγησης και του ΔΝΤ. Δεν υφίσταται πλέον κουβέντα περί ουσιαστικής ανάπτυξης και ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας μιας και δανειζόμαστε για να μην χρεοκοπήσουμε και σε συνδυασμό με το πάγωμα της αγοράς και της πραγματικής οικονομίας, η παραγωγή εξαλείφεται και ουσιαστικά διογκώνεται μακροπρόθεσμα το χρέος. Η Ελληνική κυβέρνηση θα συνεχίσει να περηφανεύεται για κάθε ίχνος δημοσιονομικής ανάκαμψης (με την πιο πάνω εξήγηση) ενώ παράλληλα ζει τον δικό της "μύθο" γύρω από την πραγματική συμβολή του ΔΝΤ (παραπέμπω στην ανάγνωση ενός πολύ ενδιαφέροντος άρθρου γύρω από το ΔΝΤ από τον φίλο blogger migkonomics - "Η περίπτωση του ΔΝΤ για την Ελλάδα").

Μήν απατάσθε όμως. Η Ελλάδα δεν πρόκειται να χρεοκοπήσει ή τουλάχιστον δεν θα την αφήσουν ούτε οι κερδοσκόποι αλλά ούτε και η Ε.Ε. για του εξής τρεις βασικούς, κατά την γνώμη μου, λόγους:

Πρώτον, όσο αφορά του κερδοσκόπους σκεφτείτε πόσο έχουν κερδίσει και πόσο θα συνεχίσουν να κερδίζουν από την ιστορία των CDS (βλέπε άρθρο "ΠΕΡΙ SPREADS...") ειδικότερα και από την στιγμή που τα επίπεδα των CDS spreads έχουν ανέλθει στις 565 μ.β. από τις 485 μ.β. χθες!! Μιλάμε για μία αύξηση κοντά στο 16% μέσα σε ένα βράδυ, ενώ από τα αντίστοιχα επίπεδα στις αρχές Μαρτίου αύξηση περίπου 60% (ήταν στις 335 μ.β. περίπου). Ενδεικτικό του επιπέδου της κερδοσκοπίας που έχει στηθεί, τα αντίστοιχα spreads για το Ιράκ, βάσει του CMA Data Vision, κυμαίνονταν στις -200 μ.β. κάτω!! Δηλαδή πιο επισφαλές είναι το χρέος της Ελλάδας από εκείνο του Ιράκ και πιο συγκεκριμένα, για 10 εκατ. ευρώ χρέος το ιρακινό ασφάλιστρο είναι 465.000 ευρώ/χρόνο ενώ το ελληνικό ανέρχεται σε 565.000 ευρώ/χρόνο. Επομένως για ποιο λόγο να αφήσουν οι κερδοσκόποι την Ελληνική οικονομία να χρεοκοπήσει; Αφού μπορούν κάλλιστα, με κάθε παρέμβαση της Ε.Ε. και του ΔΝΤ, να αγοράζουν σε χαμηλά CDS και με την διάχυση φημολογιών περί πτώχευσης να πωλούν σε υψηλά CDS για πάρα πολλά χρόνια.

Δεύτερον, οι περισσότερες μεγάλες τράπεζες της ευρωζώνης κατέχουν, αυτήν την στιγμή, 120 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα από τα οποία τα 70 δισ. αναφέρονται σε δημόσιο χρέος. Από αυτές τις τράπεζες το 40% εκπροσωπούνται απο Γερμανία και Γαλλία ενώ και πολλές άλλες έχουν μερίδα από το εν λόγω ποσό. Φανταστείτε λοιπόν σε περίπτωση χρεωκοπίας της Ελλάδας οι τράπεζες θα χάσουν μεγάλο ποσό από αυτά τα χρήματα, ενώ σε συνδυασμό με παράλληλη πτώση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, θα ξεσπάσει μια καινούργια κρίση ρευστότητας που ενδεχομένως να οδηγήσει σε μια καινούργια κατάρρευση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος εφάμιλλης εκείνης των subprime δανείων στην Αμερική το 2008.

Και τρίτον, η χρεοκοπία της Ελλάδος θα έχει άμεσα αντίκτυπο στο ΕΥΡΩ. Και αυτό διότι, η κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας θα επηρεάσει άμεσα την χρηματοδότηση του χρέους της Ισπανίας και της Πορτογαλίας με αποτέλεσμα να περάσουν και αυτές οι χώρες το φαινόμενο των "δημοσιονομικών κύκλων" και τελικά να καταρρεύσουν. Με 3 χώρες μέλη της ευρωζώνης χρεοκοπημένες, το ΕΥΡΩ να χάνει έδαφος έναντι του δολαρίου και τους επενδυτές να αναζητούν ένα ισχυρό νόμισμα να επενδύσουν, το ΕΥΡΩ ουσιαστικά θα καταρρεύσει και αυτό.

Με βάση λοιπόν και του τρεις αυτούς λόγους, τόσο οι κερδοσκόποι όσο και η Ε.Ε. θα συνεχίσουν να κρατούν την Ελλάδα στο σημείο που θέλουν δηλαδή σε ένα breaking point. Όσο και να διατυμπανίζουν τα διεθνή μέσα και οι οίκοι αξιολόγησης η Ελλάδα δεν πρόκειται να χρεοκοπήσει παρα μόνο όταν κάποια στιγμή φτάσει σε σημείο όπου οι κερδοσκόποι  θα την έχουν ξεζουμίσει πιστοληπτικά και οι ευρωπαίοι εταίροι μας θα μαχαιρώνονται μεταξύ τους για το ποιος κάνει, ουσιαστικά, κουμάντο στην Ο.Ν.Ε.. Μέχρι τότε και εν αναμονής του καλοκαιριού και της νέας τουριστικής σαιζόν υιοθετούμε σαν Έλληνες την νέα μας τουριστική καμπάνια: "Visit Greece and live the greek debt".

(Πηγή εικόνας www.adslgr.com)

ΗΜΕΡΑ ΕΥΡΩ-ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΩΝ

"Στόχος είναι και πιστεύουμε ότι θα συνεχίσουμε να δανειζόμαστε απρόσκοπτα από τις αγορές. Το μήνυμα σήμερα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το σύνολο των χωρών έχει, ήδη, αναγνωρίσει τις προσπάθειες που κάνει η χώρα, ιδιαίτερα μετά από τα αποτελέσματα εκτέλεσης του Προϋπολογισμού για το πρώτο τρίμηνο του 2010"

Απόσπασμα απο δηλώσεις του Υπουργού Οικονομίας κου Παπακωνσταντινου στις 11/04/2010 (πηγή Εφημερίδα "Καθημερινή")

Σε ημέρα γιορτής για το πρώτο βήμα διάσωσης του ΕΥΡΩ, μέσω της αντιμετώπισης της κρίσης της Ελλάδος, τείνει να γίνει η σημερινή. Ύστερα και από την τηλεδιάσκεψη που είχαν οι Υπουργοί Οικονομικών των χωρών της ευρωζώνης και μέλη του Eurogroup, συμφώνησαν, εν τέλει, σε ένα ενιαίο σχέδιο χρηματοδότησης του ελληνικού χρέους. Το σχέδιο μεταξύ άλλων προβλέπει την παροχή 3ετούς δανείου στην Ελλάδα ύψους 30 δισ. ευρώ με επιτόκιο 5%, σταθερό για τον 1ο χρόνο, ενώ τα ποσά που θα χορηγηθούν τα επόμενα χρόνια θα εξαρτηθούν με βάση το τότε υπάρχον οικονομικό τοπίο. Ενδεικτικά, στο δάνειο θα συμμετέχουν όλα τα κράτη μέλη της ευρωζώνης και το ύψος παροχής της κάθε χώρας θα καθορίζεται από την συμμετοχή της ως κεφάλαιο στην ΕΚΤ. Φυσικά αν αναλογιστούμε ότι το κριτήριο αυτό έχει να κάνει με το ύψος του ΑΕΠ της εκάστοτε χώρας τότε αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του δανείου θα είναι από την Γερμανία. Συμπληρωματικά στα παραπάνω, το ποσό του τελικού δανεισμού θα συμπληρωθεί με την προσθήκη 15 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ (με επιτόκιο περίπου 2,8%), ως μέρος της αρχικής συμφωνίας του σχεδίου σταθερότητας και το οποίο όριζε σαν ποσοστό συμμετοχής στον δανεισμό της Ελλάδας, 2/3 από την ευρωζώνη και 1/3 από το ΔΝΤ.

Σε κατάσταση αναμονής μέχρι και αύριο μπαίνουμε πλέον μέχρι να δούμε και τις οριστικές γραμμές του συγκεκριμένου συμφώνου αλλά να δούμε και την αντίδραση των αγορών. Μέχρι στιγμής το μόνο πράγμα που ακούγεται σαν feedback από την ανακοίνωση αυτή, είναι κυρίως ευχαριστίες και καλά λόγια από μεριάς υπουργών και του Προέδρου της Κομισιόν για τον αποτελεσματικό συντονισμό στην λήψη της, εν λόγω, απόφασης. Σε αυτό το σημείο θα τολμήσω να κάνω μία πρόβλεψη... ενδεχομένως και εάν και εφόσον το επιλέξει η Ελλάδα, να γίνει μέσα στον χρόνο ενεργοποίηση του 3ετούς αυτού δανείου και έτσι να μπορέσει η χώρα μας να δανειστεί για να καλύψει της ταμειακές της ανάγκες.  Οι πιστωτές μας θα καθησυχαστούν, τα spreads και τα CDS spreads θα υποχωρήσουν, το ΕΥΡΩ θα ανακάμψει και η Ελλάδα για άλλη μια χρονιά θα βγει καθαρή. Στον δεύτερο χρόνο φήμες θα ξανά οργιάσουν ότι το χρέος δεν μειώνεται απλά ανακυκλώνεται και ενδεχομένως να διογκώνεται με αποτέλεσμα και πάλι οι πιστωτές να ανησυχούν, τα spreads να εκτινάσσονται και πάλι στα ύψη και το ΕΥΡΩ να μπαίνει και πάλι σε τροχιά αμφισβήτησης. Και να εξηγήσω το γιατί...

Ο δανεισμός θα γίνει σε επιτόκιο 5% το οποίο, όλως τυχαίως..., απέχει μόλις 1,23 ποσοστιαίες μονάδες απο το επιτόκιο που επικρατούσε σε ελληνικούς ομολογιακούς τίτλους πριν από 1,5 μήνα δηλ. 6,23% και το οποίο οι περισσότεροι κυβερνητικοί και οικονομικοί παράγοντες το θεωρούσαν σκέτη τοκογλυφία. Συνεπώς δεν πρόκειται για δανεισμό με ευνοϊκότερους όρους μιας και το κόστος δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά. Επίσης το γεγονός ότι με παρόν πακέτο μέτρων που έχει επιβάλει η Κομισιόν δεν υπάρχουν σημάδια ουσιαστικής ανάπτυξης τουλάχιστον για τα επόμενα 3 χρόνια, σημαίνει ότι δανειζόμαστε, με υψηλό και πάλι κόστος, ενώ στην ουσία δεν μπορούμε να παράγουμε με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν τα ελλείμματα και έτσι να διογκώνεται και το χρέος μακροπρόθεσμα. Αυτό θα δημιουργήσει δυσμενέστερες συνθήκες στο ελληνικό οικονομικό τοπίο και εν τέλη, εάν τηρηθεί πιστά η συμφωνία για τα μελλοντικά ποσά δανεισμού, θα αυξήσει το επιτόκιο τουλάχιστον κατά 2%. Από την άλλη έχουμε το ΔΝΤ που δίνει δάνειο 15 δισ. ευρώ με 2,8% επιτόκιο για 3 χρόνια. Αυτό είναι αρκετά δελεαστικό (και πιο γρήγορο σε διαδικασίες) αλλά και εδώ απαιτούνται θυσίες. Αν όχι σε μισθολογικά θέματα, σε θέματα όμως με το ασφαλιστικό και τις συντάξεις σίγουρα θα έχουμε αναπροσαρμογές μεγάλες και το σίγουρο είναι ότι το ΔΝΤ θα έρθει με συγκεκριμένη ατζέντα. Όπως και να 'χει το ζήτημα και πάλι η Ελλάδα έχει εγκλωβιστεί σε ένα δίχτυ βαθειάς νομισματικής και τελικώς δημοσιονομικής εξάρτησης από το εξωτερικό.

Εν κατακλείδι, ποια θα μπορούσε να ήταν η λύση; Στην προκειμένη περίπτωση, κατά την γνώμη μου, δεν υφίσταται καμία άριστη λύση. Το σίγουρο είναι ότι και οι 2 περιπτώσεις , Ε.Ε. και ΔΝΤ, κρύβουν παγίδες και θα πρέπει να αποτελέσουν μόνο λύσεις έσχατης ανάγκης. Πρέπει σίγουρα η Ελλάδα και η κυβέρνηση να μπορέσει έστω και τώρα να δημιουργήσει έδαφος για, έστω και απειροελάχιστη, ανάπτυξη και να θέσει σαν στόχο να καλύψει πρώτα το έλλειμμα και μετά το χρέος της. Μια χώρα που δεν παράγει τίποτα και δεν καλύπτει τα ελλείμματα της ενώ, συγχρόνως, δανείζεται με υψηλό επιτόκιο το μόνο που καταφέρνει είναι να καλύψει μέρος του παλαιού χρέους και να το αντικαθιστά με ένα άλλο  υψηλότερο (απόρροια του υψηλότερου επιτοκίου). Άρα ας εκμεταλλευτούμε την συμφωνία αυτή αλλά με όρους δημοσίων σχέσεων (να εκμεταλλευτούμε τον απόηχο της συμφωνίας) έτσι ώστε να πετύχουμε χαμηλότερα επίπεδα spreads για τον επόμενο μήνα, αλλά και παράλληλα να δημιουργήσουμε και το κατάλληλο έδαφος για ανάπτυξη έτσι ώστε να μετατρέψουμε τον δανεισμό σε αποτελεσματικό μέτρο για την κάλυψη του χρέους και τον δραστικό περιορισμό των ελλειμμάτων. Η σημερινή μέρα είναι μια μέρα καθαρά ευρώ-ευχαριστιών όπου όλα τα κράτη μέλη έκατσαν μαζί σε ένα τραπέζι και συνέβαλαν προκειμένου να σωθεί, έστω και προσωρινά, το ενιαίο νόμισμα. Ας ελπίσουμε ότι και η Ελλάδα θα μπορέσει επιτέλους να διαχειριστεί έξυπνα το όπλο για τον δανεισμό της που αυτήν την φορά εμφανίζεται γεμάτο. 

(Πηγή εικόνων "Καθημερινή")

An Ιnconvenient... Financial... Truth

"Ο καλπασμός του spread πάνω από τις 400 μ.β. δεν δικαιολογείται από λεπτομέρειες. Ίσως κρύβει κάτι πολύ σημαντικό, όπως ίσως η συνολική αμφισβήτηση του ευρώ από ορισμένους κύκλους, ή της ικανότητας της Ελλάδας να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της έστω και με μεγάλο κόστος"

Εφημερίδα "Ναυτεμπορική" (08/04/2010)

Τί και αν οι ευρωπαίοι εταίροι μας συμφώνησαν σε ένα ενιαίο σχέδιο πλεύσης; Τί και αν μετά και την προσθήκη του ΔΝΤ στην κουβέντα επήλθε πρόσκαιρη ανάκαμψη στις χρηματαγορές και εκτόνωση στα spreads; Όλα ήταν "μάταια" και μπαλώματα σε μια κατάσταση που, απ' ότι φαίνεται, είναι ένας φαύλος κύκλος. Όλα συνηγορούν στο γεγονός ότι τελικά η Ελλάδα θα πληρώσει πολύ ακριβά την ασυνέπειά της και αυτό διότι τώρα δεν αντιμετωπίζει τους σκεπτικιστές ευρωπαίους ηγέτες της κομισιόν, αλλά και το κύμα κερδοσκοπίας μέσω των συμβολαίων CDS, που κτύπησαν φλέβα χρυσού με το ελληνικό δημόσιο χρέος. Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους εξάλλου. Η άκαμπτη στάση της Γερμανίας, η συνεχής υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τους ξένους οίκους αξιολόγησης, τα συνεχή αρνητικά δημοσιεύματα του ξένου τύπου και το κερασάκι στην τούρτα, οι φήμες που θέλουν παράγοντες της κυβέρνησης να διαρρέουν προς τα έξω αρνητικές πληροφορίες περί αδυναμίας της Ελλάδος να χρηματοδοτήσει το χρέος της. Όλα αυτά όχι μόνο αναιρούν το ήδη εύθραυστο κλίμα ,που δημιουργήθηκε ύστερα από την συμφωνία της Κομισιόν γύρω από το σχέδιο στήριξης, αλλά εντείνουν  ακόμα περισσότερο το έδαφος για κερδοσκοπικές επιθέσεις απέναντι στην Ελλάδα και εν τέλη στο ίδιο το ΕΥΡΩ.

Ας ξεκινήσουμε από το σχέδιο σταθερότητας. Ουσιαστικά νικητής από την σύνοδο κορυφής δεν ήταν ούτε η ίδια η Ε.Ε., ούτε ο Παπανδρέου, ούτε και ο Σαρκοζί. Ήταν μία καθαρή νίκη της Μέρκελ και του Γερμανικού άξονα που θέλει την Γερμανία, να διατηρεί τα προκλητικά πλεονάσματα στα ισοζύγια πληρωμών της, την Ελλάδα να συνεχίζει να είναι ένα "σκυλί" πεινασμένο στα πόδια των Γερμανών και το ΔΝΤ να παίρνει δειλά δειλά κομμάτι από την νομισματική μερίδα της Ο.Ν.Ε.. Το εν λόγω σχέδιο ουσιαστικά κλείνει το μάτι σε εξωκοινοτικούς οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ, να παρέμβουν σε χώρα κράτος μέλος και να δώσουν στήριξη σε ξένο νόμισμα και ενδεχομένως να επιβάλουν μέτρα που θα αντιβαίνουν στην δημοσιονομική και νομισματική προσαρμογή της ευρωζώνης. Με δεδομένο και  το γεγονός ότι κάθε προσφυγή στο ΔΝΤ, εμμέσως, απαιτεί την έγκριση των αμερικανών (καθότι έχουν δικαίωμα VETO σε κάθε έκκληση χρηματοδότησης), αμέσως καταλαβαίνουμε ότι μπαίνει και ξένος στα χωράφια μας... Το σίγουρο είναι ότι όλη αυτή η κατάσταση θα επηρεάσει έντονα την εμπιστοσύνη της παγκόσμιας αγοράς απέναντι στο ΕΥΡΩ (η ισοτιμία είναι 1,3308$) και που ενδεχομένως να οδηγήσει σε οριστική πτώση του. Αυτό είναι ένα λογικό σενάριο καθώς, όπως έχει επισημάνει και στο παρελθόν ο νομπελίστας οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν, οι θεσμικοί επενδυτές προτιμούν να επενδύσουν σε ένα νόμισμα το οποίο διακρίνεται από σταθερότητα συναλλαγματική αλλά και πολιτική. Στην περίπτωση του ΕΥΡΩ μάλλον δεν ισχύει κάτι τέτοιο, καθώς όσο η Κομισιόν ταλαντεύεται ανάμεσα σε 2 άξονες οικονομικής πολιτικής και αναλώνεται σε παιχνίδια πολιτικής τακτικής και ελιγμών και δεν υιοθετεί μία ενιαία στάση, αποδυναμώνει το ίδιο το νόμισμα. Η ενδεχόμενη, υποθετικά, πτώχευση της Ελλάδος θα επιταχύνει την διαδικασία απαξίωσης του ΕΥΡΩ.

Από την άλλη μεριά, αυτήν των κερδοσκόπων, έχουμε τα παιχνίδια που στήνονται με τα περίφημα CDS spreads (βλέπε άρθρο ΠΕΡΙ SPREADS...) που έχουν πάρει την ανηφόρα την στιγμή που η Ευρώπη διχάζεται. Ενδεικτικά αναφέρω ότι βάσει στοιχείων της έκθεσης της CMA για τα ελληνικά ασφάλιστρα δημοσίου χρέους, η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις δέκα πίο επικίνδυνες από μεριάς χρέους. Συγκεκριμένα το spread  για την Ελλάδα ανέρχεται στις 335 μ.β. για το 1ο τρίμηνο του 2010 ενώ σήμερα σκαρφαλώνει στο επίπεδο των 448 μ.β. (που σημαίνει ότι για κάθε 10 εκατ. ευρώ χρέους το ασφάλιστρο είναι 448.000 ευρώ) και είναι η μοναδική χώρα κράτος μέλος της Ε.Ε. που συγκαταλέγεται στην, εν λόγω, λίστα. Φυσικά είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι με την αβεβαιότητα των αποτελεσμάτων που θα έχει ενδεχόμενη εφαρμογή του σχεδίου σταθερότητας, την συνεχή υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από ξένους οίκους, τα spreads να ανέβουν ακόμα περισσότερο αφού η υπάρχουσα κατάσταση δίνει την κατάλληλη δικαιολογία σε κερδοσκοπικά funds να πιέσουν τα επίπεδα των συμβολαίων CDS ακόμα περισσότερο.

Όλα αυτά έδωσαν και θα συνεχίσουν να δίνουν τροφή σε κερδοσκόπους να διαιωνίζουν μία κατάσταση τοξική για την αγορά. Πολύ αργά ο κος Τρισέ παρενέβη και επεσήμανε ότι θα γίνει δεκτή η κατάθεση ομολόγων χαμηλής πιστοληπτικής αξίας από την ΕΚΤ και ότι θα καταρτισθεί όργανο αξιολόγησης των ευρωπαϊκών οικονομιών και του ΕΥΡΩ. Ο λύκος πλέον έχει μπει μέσα στο χωράφι και κατατρώει ότι μπορεί και όσο είναι ελεύθερος. Το ΕΥΡΩ κινδυνεύει και όλοι υποκλίνονται στα πόδια της καγκελαρίου Μέρκελ η οποία απ' ότι φαίνεται θα είναι ο επόμενος Ιούλιος Καίσαρας που θα μετατρέψει την Ο.Ν.Ε. από δημοκρατική νομισματική ένωση σε δικτατορία νομισματικής και δημοσιονομικής προσαρμογής με τα γερμανικά στάνταρ. Όπως ο Al Gore στο Inconvenient Truth κατέθεσε τις ανησυχίες του πληθυσμού για το περιβάλλον, έτσι και εδώ η αγορά δείχνει το αντίστοιχο inconvenient financial truth για τα γεγονότα που διαδραματίζονται. Η αλήθεια μπορεί να πονάει αλλά επιμονή της Ε.Ε. να ικανοποιήσει τα καπρίτσια του εκάστοτε ηγέτη και να παραβλέπει τα πραγματικά προβλήματα στο εσωτερικό της, θα την οδηγήσει σε αδιέξοδο και όταν φτάσει εκεί οι αποφάσεις που θα πάρει μπορεί να είναι οι σωστές αλλά θα είναι αργά, το ΕΥΡΩ θα είναι παρελθόν...

(Πηγή εικόνων "Ναυτεμπορική")

ΠΕΡΙ SPREADS...

"Further budget cuts would further depress economic activity, reducing tax revenues and worsening debt-to-GNP ratio. Given that danger, the risk premium will not revert to its previous level in the absence of outside assistance"
George Soros - The Euro will face bigger tests than Greece / άρθρο απο τις Financial Times (22/02/2010) 

Η παραπάνω φράση του μεγαλοεπενδυτή και εκατομμυριούχου George Soros περιγράφει απόλυτα την κατάσταση στην οποία πρόκειται να περιέλθει η ελληνική οικονομία σε 1 χρόνο από τώρα. Με δεδομένο το νέο πακέτο μέτρων, η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα μπορέσει να βάλει μαχαίρι στις κρατικές δαπάνες και να μειώσει στο 9% το έλλειμμα για το 2010. Ενδεχομένως να το καταφέρει αλλά με ποιό τίμημα; Μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, πτώση της ανταγωνιστικότητας, μείωση των κρατικών εσόδων και κατά συνέπεια, ύφεση και νέα αυξημένα επίπεδα spreads. Μέσα σε όλα αυτά μπαίνει και το παιχνίδι των κερδοσκόπων είτε αυτοί είναι επενδυτές είτε ξένες τράπεζες επενδύσεων. Το γεγονός ότι καταλήξαμε σε ένα πακέτο μέτρων με δυσβάσταχτες ρυθμίσεις, έγκειται, κατά κύριο λόγο, στα επίπεδα των spreads και στο γεγονός ότι δεν μπορούσε η Ελλάδα (με τα υπάρχοντα spreads) να αναχρηματοδοτήσει το τεράστιο δημόσιο χρέος, 123% του ΑΕΠ, που συσσωρεύτηκε ύστερα χρόνια σκάρτων οικονομικών πολιτικών. Τι είναι όμως αυτό το περίφημο spread (μιλάμε για τα CDS spreads) πώς είναι δυνατόν ένα τέτοιο μέγεθος να επηρεάζει την πιστοληπτική ικανότητα μιας χώρας; 

Καταρχάς ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Για να μπορέσει να δανειστεί μία χώρα, εκδίδει μέσω της Κεντρικής Τράπεζας κρατικά ομόλογα συγκεκριμένης διάρκειας και συγκεκριμένης αξίας. Ο όγκος καθορίζεται από το ύψος του χρέους που θέλει να καλύψει η κυβέρνηση κάθε φορά ενώ το επιτόκιο ή η απόδοση που θα δώσει το ομόλογο στην λήξη του, που καλείται maturity yield, εξαρτάται από το βαθμό ικανότητας της χώρας να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις της. Παράλληλα όμως με την έκδοση του ομολόγου, διατίθεται και ένα επιπλέον χρηματοοικονομικό εργαλείο το οποίο και αποτελεί την λεγόμενη ασφάλεια της επένδυσης έναντι του κινδύνου σε περίπτωση στάσης πληρωμών. Το εργαλείο καλείται CDS (Credit Default Swap) και χρησιμοποιείται σαν ενός είδος ασφάλειας στο οποίο, ένα μέρος του χρέους εξαγοράζεται από ένα επενδυτή και ο οποίος καταβάλει κάθε χρόνο σαν ασφάλιστρο ένα μέρος του ποσού που εξαγόρασε. Το ασφάλιστρο αυτό ονομάζεται CDS spread και όπως και το επιτόκιο δανεισμού, έτσι και το spread, εξαρτάται άμεσα από την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας που "πουλάει" το χρέος της. Όταν η ικανότητα αποπληρωμής των χρεών αυξάνεται τότε το spread μειώνεται και το αντίστροφο.

Το CDS λειτουργεί ως εξής: έστω ότι ένας επενδυτής εξαγοράζει για 2 χρόνια ένα ποσοστό από το χρέος μιας χώρας ή μιας εταιρίας, που βρίσκεται σε ύφεση, και το οποίο ανέρχεται στα 10 εκατ. ευρώ ενώ το spread βρίσκεται στο επίπεδο των 500 μ.β. ή αλλιώς 5% (1 μ.β. = 0,01%) τότε κάθε χρόνο θα καταβάλει ασφάλιστρο 

5% x 10 εκατ. ευρώ = 500.000 ευρώ τον χρόνο

Δηλαδή στα 2 χρόνια θα έχει πληρώσει συνολική ασφάλεια για την επένδυσή του 1 εκατ. ευρώ. Μετά το πέρας της ισχύς του CDS, οι πληρωμές σταματούν και η ασφάλεια παύει να ισχύει ενώ σε περίπτωση που στα 2 χρόνια επέλθει στάση πληρωμών και πτώχευση της χώρας που κατέχει το χρέος, τότε η Κεντρική Τράπεζα καταβάλει στον επενδυτή το ποσό της ασφάλειας δηλαδή 10 εκατ. ευρώ. Με βάση αυτό τον μηχανισμό λειτουργίας, όταν ένας επενδυτής αγοράζει ένα κρατικό ομόλογο αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο σε περίπτωση πτώχευσης του εκδότη να χάσει σημαντικό ποσό από την επένδυσή του. Έτσι φροντίζει να αγοράζει και ένα είδος ασφαλιστικού συμβολαίου με την μορφή του CDS το οποίο, όπως και μια ασφάλεια ζωής, του αποδίδει ένα ποσό αποζημίωσης σε περίπτωση πτώχευσης. Για αυτό το λόγο όλα τα  χρηματοοικονομικά συμβόλαια τύπου swap ή CDS ανήκουν στην κατηγορία των hudge funds, διότι προσφέρουν το λεγόμενο hedging που σημαίνει διασφάλιση του χαρτοφυλακίου έναντι του χρηματοπιστωτικού κινδύνου. Επειδή λοιπόν τα CDS είναι μέρος των hedge funds είναι ευνόητο ότι θα αποτελούσαν και πηγή κερδοσκοπίας. Μέσω του μηχανισμού των spreads στήθηκε ένα πολύ ευέλικτο και έξυπνο κύκλωμα στοιχημάτων που αφορούσαν πτώχευση κρατών και εταιριών. Από την στιγμή που τα spreads μεταβάλλονταν κάθε μήνα ήταν επόμενο τα funds μεγάλων επενδυτών (όπως του Soros) να μπουν στον πειρασμό της κερδοσκοπίας. Και πώς το πετύχαιναν αυτό; Ας δούμε το εξής παράδειγμα:

έστω ότι ένα επενδυτικό fund αγοράζει 10 εκατ. ευρώ μέσω CDS συμβολαίου από το δημόσιο χρέος της Ελλάδας με spread 225 μ.β. ή 2,25% για 5 χρόνια. Τότε για κάθε χρόνο θα καταβάλει ασφάλιστρο

2,25% x 10 εκατ. ευρώ = 225.000 ευρώ άρα, 

1ος χρόνος: 225.000 ευρώ και το fund στοιχηματίζει ότι η Ελλάδα θα πτωχεύσει τον 2ο χρόνο. Εάν συμβεί αυτό τότε έχουμε για τον 2ο χρόνο επιστροφή 10 εκατ. ευρώ λόγω πτώχευσης και άρα σε σχέση με τα 225.000 ευρώ που κατεβλήθησαν τον 1ο χρόνο
  
10 εκατ. ευρώ - 225.000 ευρώ = 9.775 εκατ. ευρώ κέρδος για το fund

Επίσης σε περίπτωση αύξησης του spread, στον 2ο χρόνο, στiς 335 μ.β. ή 3,35% (όπως είναι  περίπου διαμορφωμένο σήμερα) τότε προφανώς το fund θα επιχειρήσει μεταπώληση του συμβολαίου για τα επόμενα 4 χρόνια στο καινούργιο spread. Άρα θα καταβάλει το σύνολο των δόσεων και θα εισπράξει επιστροφή το ποσό της ασφάλειας στο καινούργιο spread. Δηλαδή:

225.000 x 5 χρόνια = 1.125 εκατ. ευρώ - θα καταβάλει για την πώληση

3,35% x 10 εκατ. ευρώ x 4 χρόνια = 1.340 εκατ. ευρώ - θα εισπράξει μετά την πώληση άρα,

1.340 εκατ. ευρώ - 1.125 εκατ. ευρώ = 215.000 ευρώ κέρδος

Με αυτούς του 2 τρόπους στήθηκαν τα κερδοσκοπικά παιχνίδια γύρω από το ΕΥΡΩ και την Ελλάδα. Μέσω της προπαγάνδας συγκεκριμένων οίκων αξιολόγησης επήλθε η υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας και εκτοξεύτηκαν τα spreads ενώ τα οργανωμένα στοιχήματα για πτώχευση της Ελλάδος από μεγάλους επενδυτικούς οίκους του εξωτερικού μετέτρεψαν τα CDS χρηματοοικονομικά εργαλεία μαζικής οικονομικής καταστροφής για την Ελλάδα. Το αποτέλεσμα; 6,23% το επιτόκιο δανεισμού και 335 μ.β. το spread του 5ετούς ελληνικού ομολόγου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο George Soros πριν από 1,5 μήνα επεσήμανε, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, ότι η Ελλάδα παρουσιάζει επενδυτικές ευκαιρίες, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο κος Stark, αξιωματούχος της ΕΚΤ απέρριπτε την ιδέα των ευρωομολόγων και τέλος για αυτό τον λόγο η Γερμανία αρνείται να συμβάλει στην χρηματοδότηση του δημοσίου χρέους καθότι ένα μεγάλο μέρος των δανειακών κεφαλαίων της Ελλάδος κατέχονται από την Deutsche Bank. Σε τελική ανάλυση, η Ελλάδα αποτέλεσε ένα πειραματόζωο πάνω σε επενδυτικές τεχνικές που θα χρησιμοποιούνται από 'δώ και πέρα στην παγκόσμια αγορά, όπου το δημόσιο χρέος κάθε χώρας θα αποτελεί και το εισιτήριο της για μια περίοδο πλιάτσικου από κερδοσκόπους επενδυτές και βαθειάς εξάρτησης από το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα.

(Πηγή Γραφήματος περιοδικό Economist)

ΜΕΤΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

"Δίνουμε μάχη ενάντια στο τεράστιο έλλειμμα αξιοπιστίας της χώρας μας. Της χώρας μας που στα μάτια των πιστωτών της όχι μόνο δεν καταφέρνει να ελέγχει τα δημόσια οικονομικά της, αλλά μέχρι πολύ πρόσφατα έκρυβε το μέγεθος του προβλήματος"
Γ. Πεταλωτής από το δελτίο τύπου για το νέο πακέτο μέτρων της κυβέρνησης 03/03/2010

Τα πρόσθετα μέτρα ανακοινώθηκαν, τα spreads υποχώρησαν στις 285 μ.β., το ΕΥΡΩ ανέκαμψε έναντι δολαρίου κατά 1,371 μονάδες, ΔΝΤ και ΕΚΤ είναι ευχαριστημένοι και η Μέρκελ επίσπευσε την συνάντησή της με τον Παπανδρέου την Παρασκευή. Από ότι φαίνεται είναι όλοι ευχαριστημένοι και όλα σιγά σιγά μπαίνουν στην θέση τους. Εκτός όμως από τον ελληνικό λαό που μόνο ικανοποιημένος, με την όλη τροπή, δεν είναι. Το βιοτικό επίπεδο πέφτει, οι καταθέσεις στις τράπεζες θα πέσουν, η κατανάλωση θα πέσει και το κερασάκι στην τούρτα, η ανακοίνωση του κου Σόιμπλε, υπουργού οικονομικών της Γερμανίας, ότι δεν υφίσταται θέμα στήριξης της ελληνικής οικονομίας αφού τέτοιο αίτημα δεν έχει κατατεθεί. Και η ελληνική πλευρά περιμένει... Μάλλον στο περίμενε θα μείνει και αυτό διότι ,τα μέτρα αυτά ποτέ καμία χώρα και καμία κυβέρνηση δεν θα τολμούσε να πάρει και πόσο μάλλον για να βρει διέξοδο από την κρίση. Προσωπικά θεωρώ πώς, το όλο πακέτο μέτρων είναι καθαρά ένα πλιάτσικο και μια αρπαχτή του κράτους (και εμμέσως της Ε.Ε.) εναντίον του πολίτη με σκοπό την αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων του ήδη υπέρογκου δημοσίου χρέους. Τα μέτρα αυτά δεν αποσκοπούν σε αύξηση των δημοσιονομικών στοιχείων της χώρας πόσο μάλλον για αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης και του Α.Ε.Π., αντιθέτως συρρικνώνουν τις ωφέλιμες δαπάνες του δημοσίου, μειώνουν την κατανάλωση, μειώνουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών και αυξάνουν την κοινωνική και εισοδηματική ανισότητα. Και ας δούμε το γιατί.

Από τα πρόσθετα μέτρα που ανακοινώθηκαν σήμερα από την κυβέρνηση, θα σχολιάσω μόνο τα πολύ βασικά. Οπότε έχουμε:

• περικοπή του 14ου και του 13ου μισθού στο δημόσιο τομέα κατά 30%

• 12% περικοπή των πάσης φύσεως επιδομάτων δημοσίου (εξαιρούνται τα οικογενειακά επιδόματα, κίνητρο αποδόσεων και επίδομα μεταπτυχιακών σπουδών)

• Αύξηση 2% του ΦΠΑ στο μεγάλο κλιμάκιο, από το 19% στο 21%. Ο ΦΠΑ αυξάνεται επίσης από το 4,5% στο 5%, από το 9% στο 10%

• «Πάγωμα» όλων των συντάξεων – δεν επηρεάζονται τα επιδόματα γιορτών και αδείας

• Αύξηση 8 λεπτά στην τιμή της βενζίνης, αύξηση 3 λεπτά στο πετρέλαιο κίνησης. Παραμένουν ίδιες οι τιμές στο πετρέλαιο θέρμανσης.
  

Ανήκουστο το να κοπούν, περίπου όσο ένας μισθός συνολικά, τα δώρα Πάσχα και Χριστουγέννων αλλά και το επίδομα αδείας, μέτρα και δικαιώματα που έχουν αποκτηθεί από το 1826!!! Ειδικά από την στιγμή που η συνολική δαπάνη για τα, εν λόγω, επιδόματα είναι το 0,3% του Α.Ε.Π. Το ίδιο ισχύει και για τα επιδόματα πάσης φύσεως για το δημόσιο - 0,2% του Α.Ε.Π. Τα επιδόματα αυτά όσο περίεργο και αν φαίνεται σε κάποιους, αποτελούν το πραγματικό εισόδημα διαβίωσης για κάθε πολίτη - δημόσιο υπάλληλο και αυτό διότι από τις ακαθάριστες αποδοχές που λαμβάνει, μόνο ένα ποσοστό από τις καθαρές αποδοχές μπαίνει στα ταμεία του νοικοκυριού αφού έτσι και αλλιώς ο δημόσιος υπάλληλος φορολογείται στην πηγή του εισοδήματος. Τα υπόλοιπα λεφτά προέρχονται από επιδόματα τέτοιου τύπου και που θα χρησιμοποιηθούν για δαπάνες διαβίωσης. Από την άλλη, έχουμε το ΦΠΑ που έχει αυξηθεί τα τελευταία 3 χρόνια κατά 3% διαδοχικά. Με το επίπεδο των 21% επί της τελικής τιμής του προϊόντος μειώνονται στο ελάχιστο τα κίνητρα για κατανάλωση ενώ ξαναμπαίνει στο προσκήνιο και το ενδεχόμενο του πληθωρισμού. Από την στιγμή που θα συμβεί αυτό η αγορά θα πέσει κατακόρυφα τα περιθώρια κέρδους θα μειωθούν, αν όχι θα εξαφανιστούν, και η επιχειρηματική δραστηριότητα θα μειωθεί και αυτή. Με λίγα λόγια θα σταματήσει να δουλεύει ο λεγόμενος "πολλαπλασιαστικός" μηχανισμός της αγοράς και σε συνδυασμό με την έλλειψη κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις θα περάσουμε σε νέο κύκλο ύφεσης.

Όσο αφορά τις συντάξεις, είναι κοροϊδία και μόνο το γεγονός ότι δεδουλευμένα μίας ζωής αντί να δίδονται σε ομάδες ευπαθείς και κοινωνικά ευαίσθητες, πάνε για την αποπληρωμή ενός χρέους που είναι το τέκνο μιας σωρείας διεφθαρμένων πολιτικών του παρελθόντος και του παρόντος. Μόλις το 0,2% του Α.Ε.Π. αντιστοιχεί η εν λόγω αύξηση στις συντάξεις. Και ρωτώ το εξής: με μία γενναία μείωση της τάξης του 15% στις αποδοχές των βουλευτών καθώς και μία αντίστοιχη μείωση 30% των επιδομάτων των υπαλλήλων της βουλής δεν θα ήταν αρκετή για να δοθεί μία αύξηση 1,5% στις συντάξεις και να μείνει και ένα ποσοστό για τα έσοδα του κράτους; Σαφώς και θα μπορούσε αλλά σε περιόδους κρίσης και ύφεσης είναι εύκολο πράγμα απ' ότι φαίνεται να θυσιάζονται κοινωνικές ομάδες για το "καλό" της πατρίδας και για την ικανοποίηση των ευρωπαίων εταίρων μας.

Για να καταλήξουμε και στον φόρο των καυσίμων. Ανέκαθεν η Ελλάδα, όσο αφορά την αγορά καυσίμων, πάντα πήγαινε κόντρα στις τάσεις των διεθνών αγορών. Από την στιγμή που επήλθε ισορροπία στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου πριν από 2 χρόνια, όταν η τιμή από τα 100$ το βαρέλι κατέληξε στα 75$, η εγχώρια αγορά συνέχισε το ράλι των τιμών με ελάχιστες υποχωρήσεις στις τιμές, της τάξης του 1-1,5% περίπου. Το κύμα της αισχροκέρδειας σε ένα κλάδο λίγο πολύ "κλειστό" όχι μόνο δεν σταμάτησε αλλά συνέχισε και με την ανοχή του κράτους. Ο φόρος που επιβάλλεται τώρα όχι μόνο δεν θα διορθώσει το πρόβλημα αλλά θα επιδεινώσει και την κατανάλωση καυσίμων και έμμεσα θα συμβάλει στην απότομη πτώση της αγοράς αυτοκινήτου. Η μέθοδος της έμμεσης φορολόγησης αναπόφευκτα πέφτει πάντα στις πλάτες του καταναλωτή απλά τώρα θα γίνει για το καλό του κράτους και για την ικανοποίηση των Βρυξελλών.

Τι θα μπορούσε να γίνει εναλλακτικά; Θεωρώ πως οι λύσεις που θα μπορούσε να ακολουθήσει η κυβέρνηση θα μπορούσαν να ήταν λιγότερο επιφανειακοί και περισσότερο ουσιαστικοί. Δηλαδή, θα μπορούσε να μείωση αρκετά τις δαπάνες της με ένα ευέλικτο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων των πιο δαπανηρών ΔΕΚΟ. Έτσι οι εν λόγω επιχειρήσεις θα μπορούσαν να οργανωθούν με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να αποδίδουν την πραγματική τους αξία σε απόδοση στο Α.Ε.Π. καθώς και να στελεχώνονται με άτομα που θα έχουν σαν κίνητρο την ανάπτυξη και την μεγέθυνση της εκάστοτε ΔΕΚΟ και όχι την πολιτική του ρουσφετιού. Από την άλλη, σε ενδεχόμενο απολύσεων οι εν λόγω υπάλληλοι θα μπορούσαν να απορροφηθούν σε οργανισμούς του δημοσίου που έχουν έντονη ανάγκη για στελέχωση Επίσης κατάργηση της μονιμότητας, θα έδινε το σωστό κίνητρο σε υπαλλήλους που έχουν όρεξη να δουλέψουν και να αποδώσουν, να στελεχώσουν σωστά τις δημόσιες υπηρεσίες και ταυτόχρονα να πετάξει έξω από τον κλάδο υπαλλήλους - δεινόσαυρους και υπαλλήλους που δεν αποδίδουν και επιβαρύνουν, με το μισθό τους τις δαπάνες για μισθούς στο δημόσιο. Έτσι θα ήταν περιττή η μείωση σε μισθούς και επιδόματα ή τουλάχιστον θα ήταν λιγότερη, της τάξης του 3 - 5%. Κατάρτιση ,ενδοϋπηρεσιακώς, ειδικών προγραμμάτων ετήσιας αξιολόγησης στελεχών και υπαλλήλων του δημοσίου έτσι ώστε να δίδονται τα κίνητρα για βελτίωση της αποδοτικότητάς τους και ευρύτερα στην βελτίωση των παρεχόμενων, από το δημόσιο, υπηρεσιών που θα βοηθήσουν στην ευελιξία πολλών διαδικασιών. Με αυτό τον τρόπο και το κόστος του δημόσιου τομέα περιορίζεται όχι μέσω των βίαιων περικοπών και παγώματος μισθών αλλά μέσω του ισομερισμού του κόστους. Επίσης αν η επιβολή ΦΠΑ σε μεγαλύτερη κλίμακα είναι επιβεβλημένη, τότε πρέπει να δημιουργηθούν και αντίστοιχα κίνητρα σε επιχειρήσεις προκειμένου να κρατηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις σε υψηλά επίπεδα και έτσι να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας.

Για να κλείσω, τα μέτρα ενδεχομένως να δώσουν έσοδα στο κράτος και ενδεχομένως να καλύψουν σε 2-3 χρόνια το έλλειμμα (διότι ας μη γελιόμαστε σε τέτοιο χρονικό ορίζοντα παίζει η Ελλάδα). Το θέμα όμως είναι να γίνει αυτό ΄προκειμένου να πετύχουμε και ανάπτυξη και όχι για φανούμε καλά παιδιά απέναντι στην Ε. Ε.. Όπως έχω τονίσει και σε προηγούμενο άρθρο μου (βλ. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ DEBATE) η επίτευξη των οικονομικών μας συμφερόντων και η ανάπτυξη της χώρας θα πρέπει να είναι το κύριο μέλημα της εκάστοτε κυβέρνησης. Η προσφυγή σε μέτρα που είναι κατά της πτώχευσης και υπέρ της φτώχειας οδηγούν σε πάγωμα της αγοράς και εξαφάνιση της ανάπτυξης Θα τολμήσω να κάνω μία πρόβλεψη για την οποία μακάρι να βγω ψεύτης. Με το παρόν πακέτο μέτρων το έλλειμμα θα καλυφθεί αλλά με την ασύμμετρη πτώση της ανάπτυξης θα ξαναμπούμε σε νέο κύκλο ύφεσης και τελικά θα καταλήξουμε σε αυτό που τώρα "φρενάρουμε", την πτώχευση. Δεν είναι ακόμα αργά, επιλογές ακόμα υπάρχουν αφού όλα εξαρτώνται από την θέληση της παρούσας κυβέρνησης να πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα και να πάψει να γίνεται συνεχώς το σκυλάκι της Ε. Ε.

(πηγή εικόνων "Ναυτεμπορική")

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΥΣΗ & ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

"Τα έθνη, με μια ανεκτή ανάπτυξη όσον αφορά την ικανότητα, την επιδεξιότητα και την ευφυΐα με τις οποίες εφαρμόζεται η εργασία, έχουν ακολουθήσει πολύ διαφορετικές μεθόδους διαχείρισης και διεύθυνσης της, οι οποίες δεν ευνόησαν εξίσου τη μεγέθυνση του προϊόντος της"
Adam Smith - "Έρευνα για την Φύση & Αίτια του Πλούτου των Εθνών" (1776)

Κάπως έτσι θα ήταν σήμερα ο τίτλος του μνημειώδους συγγράμματος του Adam Smith παρακολουθώντας την επικαιρότητα γύρω από την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας. Το γεγονός ότι έχουμε καταφέρει να ταυτιστούμε με αντίστοιχες οικονομίες της εποχής εκείνης, οφείλεται κυρίως στο ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα κατά βάση γεωργική χωρίς όμως να εστιάζει (τουλάχιστον τα τελευταία 20 χρόνια) σε έναν τομέα που, όχι μόνο θα της έδινε θετικό εμπορικό ισοζύγιο, αλλά και σταθερή οικονομική ανάπτυξη. Άλλος ένας τέτοιος τομέας, φυσικά, είναι και ο τουρισμός. Από πολλούς μάλιστα, αναφέρεται και ως η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας - μια βαριά βιομηχανία με επενδύσεις όμως κατηγορίας πούπουλου. Εύλογα, λοιπόν, ανακύπτει το εξής ερώτημα: γιατί μια χώρα με προοπτικές και έντονο πρωτογενή πλούτο εστιάζει σε πολιτικές και μεθόδους ζημιογόνες για την οικονομία της; Ας δούμε το γιατί χρησιμοποιώντας απλά οικονομικά.

Αν και οι πολιτικές που ακλουθεί και ακολουθούσε, κατά το παρελθόν, η Ελληνική Κυβέρνηση ήταν ανέκαθεν για την ανάπτυξη του τριτογενή τομέα παρά για τον πρωτογενή, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί έντονα η αναποτελεσματικότητα των πολιτικών αυτών. Και αυτό διότι, η γεωργία έχει συρρικνωθεί ακόμα περισσότερο, η αστυφιλία έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και το φαινόμενο της διαφθοράς έχει μπει για τα καλά, πλέον, στο DNA του έλληνα. Η αστυφιλία είναι και η βασική αιτία συρρίκνωσης της γεωργίας και υπερμγένθυνσης του τριτογενή τομέα στην Ελλάδα. Η έλλειψη βασικών πολιτικών που θα δημιουργούσαν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στο ύπαιθρο καθώς και αποτελεσματικότερων επιδοτήσεων - επενδύσεων που θα συνέβαλαν στην μεγέθυνση του αγροτικού προϊόντος, οδήγησαν πολλούς ανθρώπους στο να στραφούν στα αστικά κέντρα και να απορροφηθούν σε θέσεις δημοσίων υπηρεσιών. Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο πλέον, ο δημόσιος τομέας (ο κατεξοχήν κορμός του τριτογενή τομέα στην Ελλάδα) να διογκώνεται δυσανάλογα με τις αντοχές και τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας, οδηγώντας σε αύξηση των κρατικών δαπανών που πολλές φορές υπέρβαιναν και τις αντίστοιχες ωφέλιμες κρατικές δαπάνες σε δημόσια έργα και προγράμματα. Η φορολογία, όντως το μοναδικό δημοσιονομικό εργαλείο της χώρας, έγινε ακόμα πιο βαριά γεγονός που οδήγησε, αλυσιδωτά, τις επιχειρήσεις να παράγουν λιγότερο και να πωλούν ακριβότερα μιας και το οριακό έσοδο μειωνόταν αισθητά χρόνο με τον χρόνο. Αποτέλεσμα; Πληθωρισμός. Και μάλιστα σε ανεξέλεγκτα επίπεδα γεγονός που οδηγούσε σε αύξηση του Α.Ε.Π. σε ονομαστικούς όρους και σε μείωση του σε πραγματικούς. Έτσι καταφέραμε και παρουσιάσουμε, έστω και για κάποια χρόνια, μία εικόνα ψεύτικης ανάπτυξης η οποία και κορυφώθηκε με την κρίση του ελληνικού χρηματιστηρίου το 1999 και πιο πριν με τις απανωτές υποτιμήσεις της δραχμής.

Οι οικονομικές θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς ήταν κυρίως στο φάσμα της ανατροπής της κλασσικής θεωρίας. Λόγια όπως, ελεύθερη αγορά ή αποκρατικοποιήσεις ή γεωργική ανάπτυξη ήταν εντελώς εχθρικές στην Ελλάδα. Από το 1980 και μετά η Ελλάδα μέσω, κυρίως, της Κυβέρνησης του Παπανδρέου ασπαζόταν την σκληροπυρηνική πλευρά της κευνσιανής θεωρίας που έλεγε ότι, ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί μέσω της πρόσκαιρης δημιουργίας ελλειμμάτων στον προϋπολογισμό. Αυτό θεωρητικά είναι σωστό και βάσιμο αλλά, προφανώς, όταν ο Κευνς ανέπτυσσε την εν λόγω θεωρία, αναφέρονταν στο ότι τα ελλείμματα τα δημιουργούμε, πρόσκαιρα, προκειμένου να επενδύσουμε λεφτά σε τομείς όπου μπορούν, παραγωγικά, να μας αποφέρουν σε απόδοση το ποσό της επένδυσης και έτσι μακροχρόνια να καλυφτούν τα όποια δημοσιονομικά κενά. Σε καμία περίπτωση δεν έγινε αυτό. Τα λεφτά επενδύονταν σε δημιουργία δημοσίων θέσεων εργασίας που, ναι μεν έδιναν εισόδημα αλλά ταυτόχρονα επιβάρυναν με φόρους επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα καθώς και την γεωργία (τα ποσά των επιδοτήσεων χρόνο με τον χρόνο μειώθηκαν - κλασσικό παράδειγμα της επιδότησης της σταφίδας) με αποτέλεσμα τα αγαθά που προσέφεραν στην αγορά να μειώνονται και σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτηση για κατανάλωση να οδηγούμαστε σε έλλειμμα αγαθών και τελικώς πληθωρισμό. Εδώ εισέρχεται και η ανεργία η οποία αυξάνεται από την στιγμή που, με μεγαλύτερα λειτουργικά έξοδα στις επιχειρήσεις και μικρότερα περιθώρια κέρδους άρχιζαν οι μαζικές απολύσεις. Παράλληλα με τις αυξημένες δαπάνες του κράτους σε αναποτελεσματικούς τομείς και σε συνδυασμό με την κακοδιαχείριση των ΔΕΚΟ επιβάρυνε την αγορά και οδήγησε σε αύξηση των επιτοκίων και τελικώς σε μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων (το λεγόμενο crowding-out effect). Για να συνεχίσει αυτό το φαινόμενο του ντόμινο και σε επίπεδο πλέον μακροοικονομικό. Μείωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας, ελλείμματα στο εμπορικό ισοζύγιο (εισαγωγές > εξαγωγές), ονομαστική μόνο αύξηση του Α.Ε.Π. και τελικώς, ένα διογκωμένο δημόσιο χρέος και έλλειμμα

Η γεωργία και ο τουρισμός θα μπορούσαν κάλλιστα να αναστρέψουν αυτό το κλίμα εάν και εφόσον δίδονταν οι επιδοτήσεις μέσα από ένα αυστηρότερο νομοθετικό και λειτουργικό πλαίσιο. Για να το θέσω πιο απλά, εάν οι χιλιάδες αρμόδιες υπηρεσίες του δημοσίου έκαναν σωστά την δουλειά τους (με την έννοια ότι συμβάλουν με την εργασία τους στο Α.Ε.Π. και δεν γραφειοκρατούν) τότε και οι επιδοτήσεις θα είχαν αποτέλεσμα και το γεωργικό προϊόν θα ήταν αρκετό για να υπερκεράσει το έλλειμμα στο ισοζύγιο και στον προϋπολογισμό. Το ίδιο ισχύει και για τον τουρισμό, χρηματοδοτήσεις για σεμινάρια σε νέες τεχνικές και πολιτικές τουρισμού, αυστηρότερη επίβλεψη των στάνταρ των διαφόρων ξενοδοχειακών μονάδων της χώρας, ελκυστικότερα κίνητρα για ανάπτυξη τουριστικής δραστηριότητας και πολλά άλλα θα μπορούσαν να αποτελέσουν εργαλεία για μία αποτελεσματικότερη οικονομική πολιτική. Γεωργικές μονάδες που θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν αντίστοιχες του εξωτερικού καθώς και τυποποίηση των γεωργικών προϊόντων θα έπρεπε να είναι ο βασικός άξονας της οικονομικής πολιτικής της Ελλάδας. Επίσης η ανωτατοποίηση των τουριστικών επαγγελμάτων θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και καιρό καθώς και η εξυγίανση των τουριστικών μονάδων της χώρας θα έπρεπε να είχε δρομολογηθεί μιας και η "πιο βάριά βιομηχανία" της Ελλάδος, ο τουρισμός, θα έπρεπε να στελεχώνεται από άτομα που γνωρίζουν να προσφέρουν υπηρεσίες ποιότητας στον τουρίστα (εξίσωση του λεγόμενου price - value) και όχι στο να αποσκοπούν στην οικονομική εκμετάλλευση του μέσω "φτηνών" μεθόδων προώθησης. Όλα αυτά θα έπρεπε να γίνουν προκειμένου η Ελλάδα να αποκτήσει το συγκριτικό πλεονέκτημα απέναντι σε άλλες χώρες και παράλληλα το απόλυτο πλεονέκτημα με το να επικεντρωθεί στην παραγωγή και προώθηση των τομέων εκείνων της οικονομίας που έχουν τον περισσότερο ανεκμετάλλευτο πλούτο. Η Ελλάδα δεν θέλει γεωπόνους - δημοσίους υπαλλήλους που να δίνουν συμβουλές της μίας χρονιάς σε αγρότες, δεν θέλει μαγαζάτορες που να πλασάρουν τον μπακαλιάρο σαν σολομό, δεν θέλει δημοσίους υπαλλήλους που να πληρώνονται μόνο για να βάζουν σφραγίδες και τέλος δεν θέλει διεφθαρμένους πολιτικούς που να καθορίζουν το τί είναι κερδοφόρο για τους ίδιους και όχι για την χώρα.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα κατεξοχήν αγροτική και τουριστική. Αυτό σημαίνει ότι έχει πλεονέκτημα απέναντι σε άλλες χώρες, να προσφέρει κάτι διαφορετικό και ποιοτικό που να της αποφέρει κεφάλαια και ανάπτυξη. Το γεγονός ότι τα 2 τελευταία χρόνια η οικονομία μας αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας δεν οφείλεται στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση (έτσι και αλλιώς από το 2001 και μετά η Ελλάδα πάντα είχε κρίση - πληθωρισμός, ανεργία, ελλείμματα, δημόσιο χρέος) αλλά στο ότι έχουμε επικεντρώσει την προσοχή μας στην ανάπτυξη ενός δημόσιο τομέα και ενός συγκεκριμένου κύκλου εργασιών που το μόνο που κάνει είναι να κατασπαταλά το δημόσιο χρήμα, να διογκώνει το δημόσιο έλλειμμα και χρέος, να επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τα επίπεδα των spreads και τελικώς να επιμηκύνει το ενδεχόμενο του έγκαιρου δανεισμού. Όλα αυτά δείχνουν ότι η φτώχεια στην Ελλάδα είναι πραγματική και όχι τεχνιτή και ότι η διόγκωση του δημόσιου τομέα και ο παραγκωνισμός όλων των άλλων αποτελούν, τελικώς τα αίτια της φτώχειας της Ελλάδος.

(Πηγή εικόνων "Ναυτεμπορική")

ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΟΜΟΛΟΓΟ

«Μπροστά σε ένα πρωτόγνωρο για την ευρωζώνη φαινόμενο, γίναμε πειραματόζωο σε μία μάχη της Ευρώπης και των διεθνών αγορών... Η Ε.Ε. έδωσε την πολιτική και θεσμική της στήριξή. Στη μάχη απέναντι στην ψυχολογία της αγοράς υπήρξε το λιγότερο άτολμη»
Απο τον λόγο του Πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου στο Υπουργικό Συμβούλιο 12/02/2010

Τελικά από ότι φαίνεται το σήριαλ με την χρηματοδότηση της Ελλάδας καλά κρατεί. Συνεχίζουμε να βλέπουμε μια πρωτοφανή αδράνεια από την Ε. Ε. καθώς πληθαίνουν οι φωνές που θέλουν την Ελλάδα, τελικώς, να εισπράττει οικονομική βοήθεια από το I.M.F.. Και ενώ, παράλληλα, με την συνεχή πτώση του ευρώ (υποχώρησε στα 1,3563$ με άνοιγμα στα 1,3691$) συνεχίζονται και οι αιχμές, από εξω-κοινοτικά ΜΜΕ, για ασταθές οικονομικό τοπίο στην ευρωπαϊκή κεφαιλαιγορά και έτσι να δημιουργείται ένα κλίμα έντονης ανησυχίας Τελικώς το ελληνικό 10-ατές ομόλογο αρχίζει να χάνεται ξανά, καθώς η κατρακύλα ξανάρχισε με αύξηση των spreads στις 275 μονάδες βάσης (πριν από 3 μέρες είχαν υποχωρήσει στις 271 μ. β. έναντι του γερμανικού bund) και μάλλον θα χρειαστούμε την βοήθεια του Ρόμπερτ Λάγκτον (τον ήρωα από τα βιβλία του Dan Brown) προκειμένου να το ξαναφέρουμε στο φως των θεσμικών επενδυτών.

Από την μία, φυσικά, είναι και κάπως κατανοητή η απροθυμία των χωρών μελών της Ε. Ε. να χρηματοδοτήσουν την προσπάθεια της Ελλάδας, καθώς τα λεφτά που θα δοθούν πρέπει να τα πληρώσουν οι φορολογούμενοι της εκάστοτε χώρας. Αυτό θα αποτελούσε μεγάλο πολιτικό κόστος για κυβερνήσεις ασταθείς, όπως εκείνη της Γερμανίας ή της Γαλλίας. Από την άλλη όμως η Ε. Ε. έχει χρέος, όχι απαραίτητα απέναντι στην Ελλάδα, να προστατέψει το ΕΥΡΩ, που δέχεται τεράστια κερδοσκοπική επίθεση τις τελευταίες μέρες και έχει σαν αποτέλεσμα την κατρακύλα του έναντι του δολαρίου. Αυτός φυσικά είναι και ο σκοπός της νομισματικής ένωσης, όπως η Ο.Ν.Ε., να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για να θωρακίσει το νόμισμα αλλά και να το κάνει ανταγωνιστικό στην παγκόσμια αγορά συναλλάγματος Όμως φαίνεται πως η λέξη, ορθολογικότητα (πάνω στην οποία βασίζεται η οικονομική επιστήμη) λείπει από το λεξιλόγιο των Ευρωπαίων Επιτρόπων, αφού δεν είναι δυνατόν να βλέπουν το νόμισμα να δέχεται πιέσεις και μια χώρα, κράτος μέλος, να κινδυνεύει με πτώχευση και να εξακολουθούν να μπαίνουν σε ένα debate ζητήσεων για το αν θα πρέπει να στηρίξουν το ελληνικό ομόλογο. Γίνονται ακόμα και κουβέντες του τύπου, να δανειστεί η Ελλάδα από το I.M.F.. Να θυμίσω στους κυρίους επιτρόπους το γεγονός ότι, στο I.M.F. υπάρχει ρήτρα που ορίζει ότι οι Η.Π.Α. έχουν το δικαίωμα για veto σε κάθε έκκληση διεθνούς χρηματοδότησης Έτσι εάν υποθέσουμε ότι η Ελλάδα απευθύνεται στο I.M.F. τότε υπάρχει μεγάλο ενδεχόμενο να μπει για τα καλά στην Ευρωπαϊκή οικονομία η επίδραση του Αμερικανικού Άξονα. Άρα η λύση του I.M.F. πρέπει να απορριφθεί. Η άλλη λύση που προτείνεται είναι εκείνη του Ευρω-ομολόγου. Η πρόταση αυτή θα μπορούσε να είναι εφικτή και βιώσιμη αφού έτσι θα ισχυροποιούνταν περισσότερο η έννοια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, παράλληλα, θα μείωνε και τα επιμέρους spreads των κρατών μελών. Το θέμα είναι όμως ότι αυτή η πολιτική σίγουρα θα συναντήσει πολλές αντιδράσεις από Ευρωπαίους και μη τραπεζίτες που το μόνο που έχουν στο μυαλό είναι να κερδοσκοπήσουν από το σκαμπανέβασμα των spreads (ήδη πρόταση απόρριψης ενός τέτοιου ομολόγου προήλθε από τον κο Stark κορυφαίο αξιωματούχο της ΕΚΤ). Τελικώς η λύση που απομένει είναι μόνο η συντονισμένη προσπάθεια της Ε. Ε. να χρηματοδοτήσει την Ελλάδα με απώτερο σκοπό πλέον να σώσει και το ΕΥΡΩ.

Καταλήγοντας μπορούμε να πούμε ότι από το 2001 και μετά η τύχη της Ελλάδας είτε το θέλουν κάποιοι είτε όχι συμβαδίζει με την τυχή της Ε. Ε. και του ΕΥΡΩ. Από την στιγμή που κινδυνεύει με κατάρρευση η χώρα μας το ίδιο συμβαίνει και το ΕΥΡΩ. Αν έχουν "θυμώσει" τόσο πολύ οι Ευρωπαίοι εταίροι μας με την κατάσταση αυτή, τότε καλά θα κάνουν να υποχωρήσουν προς το παρόν και να κάτσουν να σκεφτούν ώριμα και πάνω απ όλα ψύχραιμα. Πρέπει να ενισχυθεί το "χαμένο" ελληνικό ομόλογο και αφού αντιστραφεί η όλη κατάσταση ας κάτσει σε επίπεδο συνόδου κορυφής να αναθεωρήσει τους κανόνες που θα διέπουν στο μέλλον την Ο.Ν.Ε.. Η Ελλάδα μπορεί να φέρει τις ευθύνες τις για την άθλια δημοσιονομική κατάσταση της οικονομίας της, αλλά δεν ευθύνεται αποκλειστικά για την κατρακύλα του ΕΥΡΩ (η Ελλάδα αποτελεί το 2,1% της Ευρωπαϊκής Οικονομίας) όμως το γεγονός ότι αποτελεί κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης της δίνει το δικαίωμα να ζητήσει βοήθεια έτσι ώστε να μην φέρει το τελειωτικό κτύπημα στην Ευρωζώνη. Από την άλλη η Ε. Ε. οφείλει να βοηθήσει όπως έκανε και με τις τράπεζες το 2009 (και οι οποίες τώρα στρέφονται ενάντια στο ΕΥΡΩ) και να βρει βιώσιμη λύση, να ενδυναμώσει το ρόλο της Eurostat (για να μην ξαναυπάρξουν πλασματικά στατιστικά στοιχεία) και να ξαναπροσδιορίσει τον ρόλο της και την ταυτότητά της σαν νομισματική ένωση διαφορετικά μαζί με το ομόλογο θα "χαθεί" και το ΕΥΡΩ.

(Πηγή εικόνων "Ναυτεμπορική")

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ DEBATE

«In Greece ouzo and olives have given way to debt and downgrades…»
Περιοδικό Economist (01/01/2010)

Τους τελευταίους μήνες έχει παρατηρηθεί μία έντονη κριτική γύρω από την οικονομική πολιτική της Ελλάδας και το κατά πόσο αυτή ανταποκρίνεται στα στάνταρ της Ο.Ν.Ε.. Μιλάμε φυσικά για την περιβόητη εφημερίδα των Financial Times που τον τελευταίο καιρό, έχει επιδοθεί σε μια ανελέητη κριτική απέναντι στην ελληνική οικονομία και κυρίως στην ικανότητά της να επιβιώσει μέσα στην Ο.Ν.Ε.. Τα ερωτήματα λοιπόν που τίθενται είναι, ποια συμφέροντα κρύβονται πίσω από την όλη συζήτηση και ποία η θέση της ελληνικής κυβέρνησης σχετικά με όλες αυτές τις κατηγορίες; Γιατί για άλλη μια φορά η αδράνεια απέναντι σε αυτά τα δημοσιεύματα είναι η άριστη λύση για την κυβέρνηση; Και, τέλος, ποία η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι σε αυτό τον πόλεμο σχολίων απέναντι στην Ελλάδα;

Ας τα πιάσουμε όμως με την σειρά. Φυσικά, είναι γνωστό ότι ποτέ η Αγγλική κυβέρνηση και γενικότερα το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είχαν καλούς δεσμούς, οικονομικής φύσεως τουλάχιστον, με την Ελλάδα οπότε, εκ πρώτης όψεως, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μια πρωτοκλασάτη οικονομική εφημερίδα της Αγγλίας επιδίδεται σε μια σωρεία αρνητικών δημοσιευμάτων, σχετικά με τις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας αλλά και με την χάραξη της εθνική μας οικονομικής πολιτικής. Ούτε έκπληξη αποτελεί και ο χρονικός ορίζοντας στον οποίο γίνεται ο πόλεμος αυτός και πιο συγκεκριμένα κατά την διάρκεια μιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Να σημειώσουμε εδώ, φυσικά, ότι η Αγγλία όχι μόνο δεν αποτελεί κοινοτικό εταίρο στην ευρωζώνη, αλλά αποτελεί και έναν από του πιο ισχυρούς πολέμιους του ΕΥΡΩ. Τα συμφέροντα λοιπόν που εξυπηρετούνται εδώ, μπορούν να προκύψουν εύκολα αν σκεφτούμε ότι τα, εν λόγω, δημοσιεύματα εντείνουν την κριτική τους ιδιαίτερα ύστερα από την βόμβα της οικονομίας του Dubai και την ανικανότητα της μεγαλύτερης κατασκευαστικής εταιρίας της χώρας, Dubai World, να αποπληρώσει κρατικά δάνεια μιας δεκαετίας (ίσως… και παραπάνω). Το από πού προήλθαν αυτά τα δάνεια και το ποίας εθνικότητας τράπεζες έχουν σημαντικά οικονομικά συμφέροντα με το Dubai, είναι εύκολο, να το καταλάβει κανείς…

Από την άλλη τώρα, στην Ευρωζώνη, είναι αρκετά γνωστό το γεγονός ότι από τότε που δημιουργήθηκε το ΕΥΡΩ, τείνει χρόνο με τον χρόνο να επισκιάσει τα πιο ακριβά νομίσματα του πλανήτη, την στερλίνα και το δολάριο. Δεν ήταν και λίγοι εκείνοι που είχαν προτείνει (μεταξύ αυτών και ο Γάλλος πρόεδρος Σαρκοζί) την αντικατάσταση του δολαρίου από το ΕΥΡΩ σαν παγκόσμιο νόμισμα συναλλαγών. Πέρα όμως από αυτό, το γεγονός ότι μια χώρα εκτός ευρωζώνης «νοιάζεται» και «ανησυχεί» για το αν θα επιβιώσει η Ο.Ν.Ε. είναι τουλάχιστον τραγελαφικό. Άλλο ένα επίσης σημαντικό στοιχείο, είναι και το γεγονός ότι σε μια περίοδο όπου μεγάλες οικονομίες, όπως αυτή της Αγγλίας, με μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα, προσπαθούν να αντλήσουν μεγάλα δανειακά κεφάλαια μέσω της έκδοσης κρατικών ομολόγων και έτσι αναπόφευκτα οδηγούμαστε σε ένα ανελέητο ανταγωνισμό στην δευτερογενή παγκόσμια κεφαλαιαγορά για το ποια χώρα θα επωφεληθεί περισσότερο. Η Ελλάδα μέσω του ομολόγου 10-ετούς διάρκειας, προσπαθεί να χρηματοδοτήσει ένα τεράστιο έλλειμμα (περίπου 13% του Α.Ε.Π.) και ένα ακόμα πιο τεράστιο δημόσιο χρέος (περίπου της τάξης του 125% του Α.Ε.Π.) έχοντας απέναντί της χώρες που δανείζονται με πολύ καλύτερους όρους είτε από το I.M.F. είτε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και εμφανίζονται περισσότερο αξιόπιστες πιστοληπτικά. Αυτό σε συνδυασμό με τον μέχρι τώρα καλπασμό του ΕΥΡΩ έναντι της στερλίνας και του δολαρίου καθώς και του σκανδάλου του Dubai, αποτέλεσε και τους κύριους παράγοντες που οδήγησαν την Αγγλία και τους Financial Times σε αυτή την «γκρίζα» διαφήμιση. Έτσι γινόμαστε μάρτυρες, τον τελευταίο καιρό, ενός μπαράζ αρνητικών δημοσιευμάτων, που αποτέλεσμα είχαν να εντείνουν ακόμα περισσότερο την ήδη διαταραγμένη εμπιστοσύνη ξένων θεσμικών επενδυτών ως προς τα ελληνικά ομόλογα και που έχει φυσικά σαν σκοπό (είναι προφανές πλέον) να χτυπήσει την ζώνη του ΕΥΡΩ χρησιμοποιώντας σαν όπλο τον πιο αδύναμο κρίκο της, την Ελλάδα. Διότι ας μην γελιόμαστε, περί αυτού πρόκειται ειδικά όταν υπάρχουν χώρες μέσα στην ευρωζώνη όπως Ιταλία και Ισπανία με δημόσιο χρέος 117% και 66% του Α.Ε.Π..

Από την πλευρά της Ελλάδας, τώρα, παρατηρείται μια αδράνεια απέναντι στην αρνητική δημοσιότητα που έχει πάρει το ζήτημα σχετικά με τα δημοσιονομικά μας. Η κυβέρνηση Παπανδρέου αντέδρασε, έστω και χλιαρά μέσω του Υπουργού Οικονομικών Κου Παππακωνσταντινού, αφού τα spreads των ελληνικών ομολόγων είχαν φτάσει στις +3.5% μονάδες βάσης έναντι του γερμανικού ομολόγου και αφού είχαν προηγηθεί 2 υποβαθμίσεις της Ελληνικής Οικονομίας από τους ξένους οίκους αξιολόγησης Standard & Poor’s και Fitch. Έτσι φτάσαμε στο σημείο να πάμε στην σύνοδο του ECOFIN τον Γενάρη με σκοπό να πείσουμε τους ευρωπαίους εταίρους μας ότι όχι μόνο δεν πρόκειται να χρεοκοπήσουμε αλλά και ζητιανέψουμε για βοήθεια. Τα πράγματα φυσικά έγιναν ακόμα πιο δυσμενή για την χώρα μας, όταν αποκαλύφθηκε ότι τα στοιχεία που έδωσε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία σχετικά με το έλλειμμα και το χρέος ήταν πέρα για πέρα πλασματικά. Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο, η δυσπιστία έγινε οργή και τα spreads εκτινάχθηκαν στις +10% μονάδες βάσης . Ποια η στάση της Ελληνικής Κυβέρνησης; Αδράνεια. Σαφώς και θα έπρεπε να πούμε την αλήθεια, σαφώς και θα έπρεπε να παρουσιάσουμε τα πραγματικά νούμερα αλλά με τίποτα δεν θα έπρεπε να αφήσουμε δημοσιεύματα ισχυρών εφημερίδων του εξωτερικού να διαμορφώσουν ένα εχθρικό κλίμα απέναντι στην προσπάθεια της Ελλάδας να επιβιώσει μέσα από την κρίση. Η υπεράσπιση των εθνικών μας συμφερόντων, αποτελεί την κύρια βάση πάνω στην οποία ξεκινά η προσπάθεια βελτίωσης της οικονομίας μας και αυτό θα έπρεπε να ήταν το κύριο μέλημα της εκάστοτε κυβέρνησης και όχι το να κατακεραυνώνει την οικονομική πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης στην Κομισιόν . Εντούτοις είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η παρούσα κυβέρνηση φαίνεται να εφαρμόζει την οικονομική πολιτική που έπρεπε να εφαρμόζεται εδώ καιρό σε περίοδο μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων και ύφεσης και κατά συνέπεια φαίνεται, έστω και ελάχιστα, να έχει ανταπόκριση αυτό στην δευτερογενή αγορά ομολογιακών τίτλων με μικρή αύξηση στην ζήτηση ελληνικών κρατικών τίτλων 10-ετούς διάρκειας.

Όσο αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση και την στάση της απέναντι στο όλο θέμα, ήταν μάλλον παράξενη η στάση της, υπό το πρίσμα ότι ένα κράτος μέλος της ευρωζώνης απειλείται με χρεοκοπία και δέχεται βολές από μια χώρα που έχει σαν σκοπό να αποδυναμώσει το ΕΥΡΩ στην παγκόσμια οικονομία. Και τίθενται και εδώ τα εξής ερωτήματα: η Κομισιόν περίμενε να περάσουν 9 χρόνια για να καταλάβει ότι η Ελλάδα μπήκε με μαγειρεμένα νούμερα στην ευρωζώνη; Όταν το 2004 η κυβέρνηση Καραμανλή με την περίφημη απογραφή της ελληνική οικονομίας εμφάνιζε έλλειμμα πάνω από το 3% του Α.Ε.Π., γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση αρκέστηκε μόνο σε ένα καθεστώς ήπιας επιτήρησης; Πού ήταν τότε οι Financial Times ή οι ξένοι οίκοι αξιολόγησης; Το, εν λόγω, θέμα είχε περάσει απαρατήρητο τότε από τον διεθνή τύπο και το θέμα είναι τι άλλαξε από τότε και τώρα έχουμε οδηγηθεί σε ένα κλίμα έντονης ανασφάλειας και εχθρότητας; Μα φυσικά η κρίση. Όχι όμως έτσι όπως την εννοούμε αλλά υπό το πρίσμα του ανταγωνισμού για την εύρεση δανειακών κεφαλαίων. Γιατί περί αυτού πρόκειται πλέον, για μία κρίση εύρεσης δανειακών κεφαλαίων για την κάλυψη ελλειμματικών κενών στους κρατικούς προϋπολογισμούς των διαφόρων κρατών. Η στάση της Κομισιόν είναι τουλάχιστον απαράδεκτη όσο αφορά την στάση της απέναντι στα δημοσιεύματα των Financial Times και σχετικά με το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της Ελλάδος. Δεν είναι δυνατόν μια χώρα μέλος και κοινοτικός εταίρος να αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο χρεοκοπίας και η Ο.Ν.Ε. να αρνείται να δώσει χέρι βοηθείας. Ποιος λόγος και η ύπαρξη τελικά μιας νομισματικής ένωσης όπως η Ο.Ν.Ε.; Η στάση της Κομισιόν θα έπρεπε από την αρχή αυτή της ιστορίας να είναι αφενός μεν καθησυχαστική απέναντι στα άλλα κράτη μέλη και αφετέρου υποστηρικτική απέναντι στην ελληνική προσπάθεια καταπολέμησης του ελλείμματος αλλά και ταυτόχρονα με άγρυπνο βλέμμα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις άλλες χώρες της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά κενά.

Εν κατακλείδι, το γεγονός ότι η οικονομική πολιτική της Ελλάδος τα τελευταία 10 χρόνια ήταν ανεπαρκής είναι ευρέως αποδεκτό και καθόλου αμφισβητήσιμο. Από την άλλη όμως ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα, ειδικά μετά την μεταπολίτευση και την δεκαετία του 1980, υιοθέτησε την κευνσιανή άποψη, ότι οικονομική μεγέθυνση επιτυγχάνεται μέσω της πρόσκαιρης δημιουργίας ελλειμμάτων στον προϋπολογισμό, θεωρία που ασπαζόταν και ο Άγγλο-Αμερικανικός άξονας. Από την στιγμή όμως που υπεισέρχεται σε μια ένωση όπου στηρίζεται κατά κύριο λόγο στο πνεύμα του μονεταρισμού και στην ύπαρξη μίας ενιαίας τράπεζας – ρυθμιστή που επιβάλλει δημοσιονομική πειθαρχία και ανύπαρκτη εγχώρια νομισματική πολιτική, τότε καταφεύγοντας σε προσωρινές λύσεις για το έλλειμμα, το μόνο που καταφέρνει είναι απλώς να επιμηκύνει, μελλοντικά, την έκρηξη του δημοσίου χρέους. Και αυτό αποτελεί μια πολιτική που πολλά κράτη της ευρωζώνης πλήρωσαν ακριβά (π.χ. η Ιταλία με επίπεδα πληθωρισμού διπλάσια από εκείνα της Ελλάδας) και που πληρώνουν ακόμα πιο ακριβά τώρα. Στην όλη υπόθεση έρχεται και η πίεση των διεθνών μέσων ενημέρωσης που, εξυπηρετώντας συμφέροντα, προβαίνουν σε ένα πόλεμο αρνητικών σχολίων σχετικά με την κατάσταση της οικονομίας με απώτερο σκοπό να αποστρέψουν τα βλέμματα των ξένων θεσμικών επενδυτών από την αγορά των ελληνικών ομολόγων. Τελικά το αποτέλεσμα της όλης ιστορίας είναι ότι η Ελλάδα μπήκε σε ένα μακροοικονομικό debate με άλλες χώρες προκειμένου η καθεμία να κερδίσει, εν τέλει την εμπιστοσύνη – ψήφο – λεφτά, του εκάστοτε θεσμικού επενδυτή και να βρει έτσι διέξοδο από το τεράστιο δημόσιο χρέος και από την κρίση.

(Πηγή εικόνων "Ναυτεμπορική")